Gazteentzako literatura aztergai

Atlas sentimentala nobela. 1998. urtean Patxi Zubizarretak idatzi zuen. Urte hartan bertan, Euskadi Saria irabazi zuen. Xabier Etxaniz, Gasteizko Irakasle Eskolako zuzendaria eta Haur literatura ikasgaiaren irakaslea denaren esanetan haur eta gazteen euskal literaturak duen perla horietako bat da. Alberdania argitaletxeak Atlas Sentimentalaren laugarren edizioa kalean du eta laster gazteleraz argitaratuko da.

Haur eta gazte literatura barruan lan dezente kaleratu ditu Patxi Zubizarretak Emakume sugearen misterioa, Eztia eta ozpina eta oraintxe bertan ume txikientzat Magalik badaki kaleratu du beste hizkuntzetara itzuli dena.

Mariasun Landa, Juan Kruz Igarabide eta Bernardo Atxaga, aipatzen dituzte, besteak beste, adituek haur eta gazteentzako idazleen artean. Geroz eta gehiago dira euskaraz sortu eta beste hizkuntzetara itzultzen diren lanak eta hemendik kanpo arrakasta handia lortzen dutenak.

Mariasun Landaren Nire eskua zurean Alfaguara argitaletxeak atera du gazteleraz (Mi mano en la tuya), gailegoz ere argitaratuta dago. Nahiz gehien bat narratiba izan haur eta gazteentzat idazten dena, oso liburu interesgarria idatzi du Juan Kruz Igarabidek edizio elebiduna duena, Botoi bat bezala-Como un botón. Anaya argitaletxeak kaleratu du poesia liburu hau. Bernardo Atxagaren Bi letter jaso nituen nobela oso interesgarritzat jotzen du Xabier Etxanizek, 'nobela horrekin enamoratuta nago' dio.

Narratiba

'Narratiba da gehienbat haur eta gazteentzat idazten dena, oso gutxi da poesia edo antzerkia, baina hori gainontzeko lekuetan ere gertatzen da' dio Xabier Etxanizek eta horrek badu bere zergatia bere esanetan 'haur eta gazteentzako gaiak irakaskuntzarekin eta hizkuntzaren irakaskuntza prozesuarekin erlazionatzen baitira'.

Beste hau ere ikusten dio Xabier Etxanizek haurren literaturari, gazteen hizkerara hurbiltzeko saioa egiten ari dira idazleak, haurren eta helduen hizkera zaintzen ari dira eta gauzak umeen ikuspuntutik ikusten ere. Arlo honetan egindako lana sakona dela dio.

'Berandu hasi ginen bai literatur liburuak sortzen, bai haurrentzako liburuak sortzen, batez ere balio estetikoa zuten liburuak egiten, berandu hasi ginen eta oso urte gutxitan aurrerapauso ikaragarriak eman dira eta gure antzeko egoeran daudenen parera iritsi gara' dio Etxanizek.

Harry Potter da gazte eta heldu askok ahotan duten pertsonaia. Harry Potter-en istorioak kontatuz lau liburu kaleratu ditu orain arte Joanne Rowling andereak. Bosgarrena bidean du.

Euskarara Harry Potter-en lehen liburua dago itzulita baina horren aurretik haur eta gazteentzat beste oso liburu onak euskaratu direla dio Gasteizko Irakasle Eskolako irakaslea den Manu Lopezek eta itzulpengintza haur literaturan aztertu duenak.

'Itzulpenen kontrako aurre iritzi handiak izan dira, behar bada, haserako itzulpen haiek ez zirelako oso onak, baina gero eta hobeto onartzen dira itzulpenak. Kontutan izan behar dugu itzulpenik gabe munduko parte handi bat galdu egiten dugula' gehitu du Manu Lopezek.

Horrezaz gain itzulitako lanek idazteko modu berriak ekarri dituztela adierazi du 'gaien aldetik eta baliabide literarioen aldetik oso izan da positiboa itzulpengintza, idazteko era aldatu egin baitu eta hizkera literarioa sortu'.

Irakasle honen esanetan azken hamar urtetan izan da itzulpengintzan aldaketarik handiena, hobekuntza ekarri duen aldaketa. Besteak beste zuzenean jatorrizko hizkuntzetatik itzultzen hasi direlako zubi hizkuntzarik erabili gabe.

Azken urtetan, urtero 200 liburu baino gehiago argitaratzen da euskaraz eta horietatik bi heren itzulitako liburuak dira. Esan bezala asko oso itzulpen onak direla dio Manu Lopezek. Benetan lan garrantzitsuak euskaratu direla dio, horien artean Suzanne Hinton, Maria Gripe, Roal Dahl edota Cristinne Nöstlinger-en lanak, idazle batzu aipatze harren. Tituluen artean Errebeldeak, Matilda, Sorginak, Momo, Ingeles bat etxean edota Pippi kaltza luze.

'Mundu osoan idatzi diren libururik garrantzitsuenak euskaraz dauzkagu, eta gainera oso itzulpen duinetan eginak' dio Manu Lopezek.

Azkena, Asterix eta Latraviata, Joxan Elosegik euskaratuta Alberdani argitaletxeak kaleratu du.