Margarita Ledo: "Pasaron 70 anos da guerra e ninguén fala de Líster"

"Enrique Líster pasou do soneto de Antonio Machado a ser o malo da película", resume Margarita Ledo Andión (Castro de Rei, 1951). A figura do comandante do Quinto Regimiento do Exército Republicano atópase no foco do vindeiro filme da profesora Ledo. Logo de recuperar a aventura libertaria do DRIL de Pepe Velo e o secuestro do transatlántico Santa María no seu documental de 2004, Santa Liberdade, Ledo enfróntase de novo a unha historia de silencios.

"Pasaron 70 anos da Guerra Civil e non se fala de Líster", explica Ledo "e sen embargo resulta un personaxe central da historia de Galicia". Nacido na parroquia de Calo, concello de Teo, en 1907, e emigrante a Cuba, Enrique Líster coñeceu a opresión antes que o marxismo. É na illa caribeña onde se afilia por vez primeira a un Partido Comunista, o cubano, acabado de fundar en 1927. "Líster coñece a explotación no seu traballo de canteiro e convértese nun inadaptado, e isto forma parte del até a fin", afirma a cineasta de Castro de Rei.

A vida de Enrique Líster trazouse a forza de desprazamentos. Para Ledo, foi un home do século. "Ao que parece, o século XX non existiu e fíxose todo mal; de aí tamén procede o esquecemento de Líster", continúa. As emigracións, os exilios, as guerras -viviu en primeira liña a Guerra Civil e a II Guerra Mundial- arman a silueta do home a quen Machado escribiu Si mi pluma valiese tu pistola / de capitán, contento moriría. Adherido ao PCE antes da proclamación da II República, os seus desacordos con Carrillo afastárono doce anos do partido, entre 1974 e 1986. Morreu en 1994.

"No filme, constrúo un palimpsesto con todos os Líster posíbeis", apunta Ledo, "e tamén desmonto algúns dos tópicos que existían arredor do comunista de Calo". A súa admiración polo Mariscal Tito, o seu vitalismo ou o seu traballo no Consello Mundial da Paz revélanse no filme de Ledo Andión Liste, pronunciado Líster. "A memoria histórica serve, polo menos, para pasear aos nosos ocultos", remata a realizadora.