Eleberri txarra

Ez al diozu hartzen batzuetan eleberri txarraren itxura su-etenaren kontuari? Edo, okerragoa dena, gaizki harilkatuko gidoi batena? Izan ere, batzuetan 98ko meniaren imitazio hitsa ematen du, entusiasmorik gabeko erreposizio bat ixtear dagoen zine-areto zaharkitu batean; norbaitek hitzez hitz bere egin balu bezala Karl Marxen esaldi hura, "historia fartsa gisa errepikatzen da". Manifestazioen eta bileren debekuak, manifestazioen eta bilera berberen baimentzeak, bilera erdisekretuak eta erdiageriko batzarrak, ikusgarritasun puntua falta duten kale-eraso ergelak, IRAren estilo-liburuaren kopia zatarrak diruditen agerraldi paramilitarrak, Konstituzioaren zortzigarren artikulua aplikatzeko probasaio nabarmenak, aspaldiko kartzela-politika zikoitza, lurraldetasunaren inguruko bide-batezko nekagarriak, eta betiko hitz hanpatuak, letra larriz hasten diren horietakoak...

Halako zerbait esan nion X idazleari, Erromako txabiske batean azkeneko gin-tonica edaten ari ginelarik, pasa den asteko gau bateko ordu txikietan. Tira, agian "su-eten" horren ordez "prozesu" hitza erabili nuen, eta Marxen esaldia, X-ek berak zuzendu zidanez, ez zen zehazki hura, baizik eta "Historia unibertsaleko gertakari eta pertsonaia handi guztiak bi aldiz jazotzen dira: batean tragedia gisa eta bestean fartsa gisa".

Erromako Cervantes Institutuak antolatutako mahainguru batek eraman gintuen X eta biok, buelta zenbaiten ostean, taberna-zulo hartara; erretiratuta ziren ordurako gainontzeko kideak eta antolatzaileak. Aitortzetarako ordu egokia zirudien hark, baina ez zen hori nire helburua "prozesua" eleberri txar batekin konparatu nionean X-i; bera zirikatzeagatik egin nuen gehiago, banekielako PSOEren ingurukoa dela X, eta, izan ere, ondoren Zapateroren "talanteari" buruzko kopla pare bat botatzeko asmoa neukan, X-en erantzunak mutu utzi ez banindu.

"Arrazoia duzu; ez nago emaitzaz bereziki harro", erantzun zidan, "baina badakizu nolakoak diren enkarguzko lanak; are gehiago horren muga estuak ipintzen dizkizutenean, oraingoan bezala". Txantxetan ari zela pentsatu nuen, baina ezer esan aurretik kaiera lodi samar bat atera zuen zorrotik eta erakutsi zidan. "Eleberria baino, gidoia dela esango nuke nik, edo egunerokoa", jarraitu zuen, "baina erraz bihur daiteke eleberri, nahi izanez gero. Eta ni, azken batean, eleberrigilea naiz; horregatik eskaini zidaten lana". Kaiera orriztatu nuen: han zegoen, ETAren su-etenaren bezperatik hasita, gai horren inguruan gertatutako guzti-guztiaren kontakizun zehatza. "Jakina, ez zidaten lehenengo niri eskaini", kontatu zidan X-ek, "nik dakidala Saramagorekin ibili ziren tratutan, baina hura luzamendutan hasi eta azkenean alde batera utzi zuten aukera; Pérez-Reverterengana ere jo zuten, baina diru gehiegi eskatu zien; eta Millás aurregidoia idaztera heldu bide zen, baina absurdoegi iritzi eta baztertu zuten. Tartean beste batzuk egon ziren, ziur, baina azkenean nigana iritsi eta baietza eman nuen". X ez da idazle masiboa, baina bere izena zeinu matematiko batez estaltzeko bezain ezaguna da.

Hura adar-jotzea zela erantzun nion, gertatutako gauzak egunkarietatik kopiatu eta gidoi forma eman ziela, burutik egon behar zuela denbora halako gauzetan galtzen ibiltzeko: kaiera aurreko astean gertaturiko kontuekin amaitzen zen. "Zer uste duzu, hau dela kaiera bakarra? Prozesua luzea izango da, askotan errepikatu dute", eta bigarren bat atera zidan. "Lehenengo sei orrialdeak utziko dizkizut irakurtzen, datorren bi astetako gertakarienak. Ulertuko duzunez, etorkizuna zehatzegi ezagutzea ez da komenigarria, jende gehiegik ezagutzen badu bederen". Eta han zeuden, orduan barre egin banien ere, azkeneko aste honetako gertakariak: orain badakit egiazkoak zirela, den-denak. Are zutabe honen argitarapenari buruzko aipua, data zehatzarekin eta ohar batekin: ez du inork sinetsiko, ipuintzat hartuko dute.

"Dena dela", amaitu zuen X-ek, "uste dut hurrengo kaieretan hobera egiten duela istorioak: animatuago nengoen idatzi nituenean. Lehenengo partea, horretan arrazoi duzu, flojo samarra atera zitzaidan". Gero agur esan genion elkarri, eta Erromako gaua abandonatu genuen, gure hoteletako gelen babesaren bila.