Nortasun ageriak eta agiriak

Bizi gaitezke ageriko nortasunik gabe. Hala bizi dira milaka lagun Euskal Herrian ez ezik, munduan ere bai; izan ere nortasuna, -agerikoa izan ala ez-, bilatzen da etengabe, baina ez da aurkitzen beti, niaz harago joateko basamortu luze eta elkor bat igaro behar baita, beste NI handi (hizki larriz idatzi behar, bada-ezpada ere) batera iristeko batzuetan. Izen ugari hartzen ditu NI handi horrek, bere burua estaltzeko dituen mozorroak adina: familia, leinua, arraza, ama-lurra, odola -Rha esan nahi da-, hizkuntza, nazioa, erlijioa, aberria... Beste batzuetan basamortua igaro duen niak bere buruarekin egiten du topo bidaiaren amaieran, ispilukeria balitz bezala desitxuratua: bakarrik. Eta izutu egiten da. Izugarria baita norberak ezkutuan gordetzen duena, bai norberarentzat eta bai besteentzat.

Nekez bizi gaitezke, ordea, nortasun agiririk gabe. Duela gutxi kontatu zidaten Ingalaterran gertatutako istorio bat. Smith izeneko gizon bat -Smith deituko diogu, abizen arrunta baita Ingalaterran, baina horrek ez du esan nahi Smith guztiak arruntak direnik guztiz-, nortasun agiririk gabe bizitzera zigortu zuten epaileek. Delako Smith hori, akrazia eta anarkismo bigun eta baketsuaren aldeko izanik, aberribako sentitzen zen. Baina Britania Handiko estatua-estatu guztiak bezala esango nuke- setatia da oso berari dagokionari eusteko orduan; hiritarren kontrola eta administrazioa hartu ditu, azken finean, xedetzat, eta ez du erraz onartuko inoren ihesaldirik edo desertziorik, ez du utziko bere manupeko hiritarren batek halako mendekotasuna apur dezan. Delako Smith hori pozik eta zoriontsu omen zen nortasun agiririk gabe, halako dokumentua alferrikakotzat jotzen baitzuen, askatasunaren mugarritzat, baina berehala konturatu zen mundu honetan itxuraz sinpleena dirudiena -agiri txiki eta higatu bat-, sakonean konplexua eta korapilatsua dela oso. Joan da lan bila eta arduradunek agiria eskatu diote. Smithek erantzun du, irribarrez, agiririk ez duela. Ezin diotela lanik eman, horra hor lan arduradunen azken hitza. Joan da Segurtasun Sozialeko bulegora, lanik ez duenez, ea langabezi aldian diru pixka bat jasoko ote duen jakiteko, eta erantzun diote, agiririk gabe ez duela ezer jasotzerik. Joan da banketxeren batera dirua maileguz eskatzera eta zer da lehendabizi eskatu diotena, agiria, noski. Joan da hotel merke batera gela baten bila eta ez gela eta ez mela, agiririk gabe behintzat. I' m sorry leloa besterik ez, denen ezpainetan. Delako Smith horrek azkenik, etsipenaren lurrinaz hordi, zubi batetik behera Tamesis ibaira bota omen zuen bere burua. Eta biharamuneko egunkariak ohar txiki bat ekarri zuen: 'Gorpu bat aurkitu dute Tamesis ibaian. Gizona da eta berrogei urte ditu gutxi gora behera, baina nor den ezin jakin, ez baitu nortasun agiririk'. Smith gaixoari ezezagun, alderrai eta ijitoen artean eman zioten lurra Londonen.

Nortasun agiria zenbaki bat baino ez da. Eta nortasun agiri zaindariek -ez nortasun zaindariek-, gure herrian ugaldu den arrazakoak beraiek, aritmetika maite dute, zer garen eta nolakoak garen jakin beharrean, nahiago dute zenbat garen ziurtatu, bermatu eta artxibategian gorde. Baina ez dago munduan zenbakiena baino gezur handiagorik, gutxitan baitute zenbakiok zer ikusirik zenbatzen dutenarekin, gutxitan balio baitute gizon-emakumeon nortasuna zehazteko. DNI izan, ala NAN (Nortasun Agiri Nazionala) izan, Udalbiltzak iritzi 'zabal-zabal'ez emanikoa -izuaren mozorroetako batek 'aberri' baitu izena- ala Ajuria Eneko bulegari aspergarrien erabakia izan, berdin da, abereari sutan norena den jakiteko jartzen zaion ikurra bezala baita. Naziek Auschwitzen-eta larruan ezartzen zuten zigilua. Betiko, betiko, betiko. Horixe nortasun agiria, euskalduna izan ala ez.

Nortasun agerikorik ez dago. Norberak bere burua ispilu aurrean ikusi eta une horretan jasandako izuak bultzatzen du bakardadea haustera, beste batzuekin bat eginez beste batzuengandik bereiztera, edo, zailagoa dena, bakardadeaz elikatuz, bakardadea azken helbururaino eramatera. Smith izatera. Betiko, betiko, betiko.