Gazte literaturaren uzta oparoa

Askorentzat arrunta izan daitekeen gauza bat, liburudenda batera sartu eta bere semearentzat libururen bat erostea alegia, ez zen horren erraza orain urte batzuk. Ia ukitzen ez zen literatur atal honek urte mordoxka behar izan ditu bere anai nagusia den helduen literaturaren parean jartzeko.Anjel Lertxundi, Juan Kruz Igerabide eta Karlos Linazasoro aspalditik alor hau jorratzen diharduten hiru idazle dira. Linazasoro egile tolosarraren ustez, "oso idazle gutxi egotetik, talde handi bat izatera pasa gara. Gainera, kopurua alde batera utzita, lanen kalitatea ere arras hobetu da. Egungo argitalpenak ikusi ezkero, helduentzat egiten diren lanak baino maila hobeagoa dagoela esango nuke".

Hobekuntza honen arrazoiak aipatzerakoan, eskolek izan duten garrantzia azpimarratzen dute hirurek. "Generoa bera ari da garrantzi sozial handia hartzen, eta hizkuntzaren hedapenean eskolek zer esan handia dute. Honi esker, marjinala izatetik, genero dinamikoa izatera pasa da", dio Igerabidek, iaz Haur eta Gazte Literatur mailako Euskadi Saria eskuratu zuen idazle gipuzkoarrak. Ildo honetan, Anjel Lertxundiren aburuz, "argitaletxe berri ugari sortu da eskolen beharrak betetzeko, eta honek idazle gehiagorentzako lana suposatzen du".

Erregistroak aldatu

Haur nahiz gazteei idazteak nagusiekin erabiltzen diren erregistroak aldatzea suposatzen die idazleei. Esaterako, Linazasoren esanetan, kontu handiz landu behar dira gazteei zuzendutako testuak. "Helduentzat idazten dudanean libreago sentitzen naiz, buruan ditudan ideia guztiak paperera pasa baititzaket. Gazteekin, ordea, esparrua mugatuagoa da, gaiak begi handiz aukeratu behar izaten dira".

Ildo honetan, Igerabideren ustez, liburua gazte ala helduentzako izango ote den istorioaren pertsonaiek edota tonuak erabakiko dute. Hala ere, gero eta zailagoa egiten da gazte eta nagusien arteko muga ezartzea, hamasei urteko mutil edota neska batek bere aitarentzat idatzi den eleberria ulertu eta gozatzeko maila izaten baitu sarritan.

Normalean gazteei zuzendutako liburuek gai finkoak izaten dituzte, "iniziaziozko gaiak", Igerabidek dioen bezala: "Gazteek bizitzan esperimentatuko dituzten arlo berriak dituzte gustuko. Hau da, maitasuna, heriotza, lanaren arazoa, sexua eta abenturazko istorioak. Lertxundi ildo beretik doa: "Espainiako literaturaren eraginez, gai sozialak, klase ezberdinak... ukitzen dira gehien bat. Hala ere, nahiago izaten dut modatik irtetea, joera guztiek beldur apur bat ematen didatelako".

Baina horrenbeste idazle eta liburu izanik, zerk egiten du lan bat arrakastatsu? Zein da arrakastaren sekretua? Marketing-a alde batera utzita, Juan Kruz Igerabidek irakurlearekiko komunikazioa lortzea aipatzen du liburu bat ongi onartua izan dadin, Linazasorok norberaren buruarekiko duintasuna izatea nabarmentzen du eta Lertxundik, azkenik, formula izango balu saldu egingo lukeela aitortzen du. Hala ere, idazle modura jaso dezakeen oparirik politena zein den aitortzerakoan, Lertxundik dio "orain idatzitako liburu batek, hemendik hamabost urtera bigentzia izatea" dela, "jendeak liburu hori irakurtzen jarraitzea", alegia.

Gazteek literatur zaletasuna duten ala ez galde egiterakoan, berriz, Karlos Linazasorok ez du zalantza izpirik. Bere ustez, "Tolosako liburutegiko arduraduna naizenez, badakit jendeak zer irakurtzen duen. Orokorrean, ez da gehiegi irakurtzen, baina uste denaren kontra, umeek eta gazteek helduek baino gehiago irakurtzen dute. Beti esan da liburu baten aurrean denbora gehien pasatzen dutenak nagusiak direla, baina hau ez da guztiz zuzena".

Durango

Herenegun itxi den Durangoko Liburu eta Disko Azokaren aurtengo edizioak azken urteetako bide arrakastatsua mantendu du. Bertan, urteko azken nobedadeak ikusi eta erosteko aukera izateaz aparte, euskaraz azken 30 urteetan egin diren lan editorialak ezagutzeko parada izan dugu. Igerabide eta Lertxundi bat datoz azoka honen garrantzia nabarmentzerakoan. Hala ere, eta zerbait kritikatzekotan, idazlearen nahiaren gainetik ematen den faktore ekonomikoaren nagusitasuna aipatzen dute. Anjel Lertxundiren ustez, "oso ezaguna ez den idazle gazte batek bere lana zita honetan aurkeztuko ez balu, hobe. Izan ere, horrenbeste lanen artean, itzalean geratzen da". Igerabidek, ostera, egoera honek irakurle berriak erakartzen dituela dio.

Durangorekin kritikoena Linazasoro da. "Duen garrantzia onartu arren, ukitu folklorikoa nabaritzen diot. Urtean zehar ezer gutxi egiten da, eta bat-batean, dena kaleratu nahi izaten da. Gainera, irakurle batzuek Durangora bisitatxoa eginda bere kontzientzia garbitzen dute".