Lenin eta Alemania

Leninek idatzi omen zuen iraultzaile alemaniar bati tren geltoki jakin bat hartzeko esanez gero, iraultzaile horrek geltokia okupatu aurretik trenbideetara pasa ahal izateko txartela erosiko lukeela. Leninek, beste kanpotar ugarik bezalaxe, alemaniarren izaerari buruzko iritzi zehatza zeukan: legaltasunarekiko eta agintariekiko atxikimendua. Bere iritziz, aleman batek ezingo luke inoiz benetako iraultzailea izan. Ildo honetan, Alemanian azken hamar urteotako historia, 1919koa bezalaxe, gehienez sasi-iraultzatzat har daiteke. Honneckerren erregimena barneko kontraesan estruktural eta kanpoko presioengatik jausi zen eta ez horrenbeste herriak bultzatutako mobilizazioengatik. Hala ere, hamar urte geroago, Alemaniako gizarteak inoiz baino zalantza gehiago dauka bere izaerari dagokionez. Identitateari buruzko debatea ez datza bakarrik sarritan aipatzen den mendebalde eta ekialdearen arteko ezberdintasunean eta batasunaren arazoan. Horrezaz gain, beste bi ardatz ere baditu: bata, Alemaniako papera Europan eta munduan; eta bestea, historiaren zama. Batasunak ekarritako arazoei dagokienez, bi Alemaniak batu zituzten politikariek beren aholkularien artean historialari gehiago izan balute, gaur egun ez lirateke horren harrituak izango. Izan ere, historiak erakusten baitu mentalitatearen aldaketak askoz ere mantsoago eman ohi direla aldaketa politiko eta sozialak baino. Azken urteotan ekialdera eramandako dirutza ikaragarriak mesfidantza gutxitzen lagundu badu ere, ez da gehiegizkoa pentsatzea normaltasuna hurrengo belaunaldia baino lehen ez dela lortuko. Debatearen bigarren ardatzari dagokionez, Schröderrek eta Fischerrek osatzen duten tandemari egokitu zaio Alemaniako paper berria definitzea. Pazifismotik datorren berde bat Milosevicen aurkako gerra defendatzen eta bere alderdiaren gehiengoaren adostasuna bereganatzen ikustea nahikoa da, egoera oso denbora gutxian zenbateraino aldatu den konturatu gaitezen. Kasu hauetan, gizakiok gure iraganean etorkizunerako bide egokiak aurkitzen saiatu ohi gara, eta hori dela eta, egun historiarekiko interesak eta jakin-minak sekulako koiuntura dute Alemanian. Nola uler daiteke, bestela, alemanak holokaustoaren biktimei egin beharreko monumentuaren proiektuaz ados jarri ez izana? Nola uler daiteke azken hilabeteotan Hitlerri buruzko bi biografia berri argitaratu izatea, liburutegietan jada dozena erdi bat egonda? Best sellerren zerrendan, Victor Klemperer komunista ohiaren bi liburu daude: 1945 eta 1959 bitartean idatzitako egunerokoa bata, eta nazismoaren garaiari buruzkoa bestea. Ikusten denez, Leninek alemaniarra izatea zer den bazekien ere, 1999ko alemanok ez dugu batere garbi galdera horren erantzuna.

Ludger Mees EHU-ko Historia irakaslea da.