Lois Patiño descompón a paisaxe da Costa da Morte

Lois Patiño (Vigo, 1983) quere ir amodo desta vez. Leva dende o mes de abril a traballar no seu novo proxecto na Costa da Morte e aínda pensa botar outro ano máis. "Non teño presa", advirte Patiño. "Quero conseguir o máximo deste material". O cineasta filma, edita e repensa simultaneamente as imaxes e os sons que vai captando na contorna cun equipo técnico mínimo: el coa cámara e Carla Fernández Andrade na produción e o rexistro sonoro. Percebeiros sobre a crista das rochas, serras mecánicas tras o pano mesto da néboa ou pescadores en plena faena. Homes na súa relación de explotación co medio natural. Planos fixos e moi abertos, pero sonorizados dende cerca, na intimidade do oficio. "A cámara fica inmóbil", explica o novo cineasta. "O que se move é a paisaxe".

A primeira montaxe é unha peza de seis minutos e medio titulada Ecos del bosque. Pódese ver o 30 de novembro no Centro Galego de Arte Contemporánea (CGAC) de Santiago ou un pouco antes no Centre Pompidou de París, no marco dunha nova edición dos Rencontres Internationales Paris/Berlin/Madrid, para os que Patiño xa fora seleccionado en 2010 con Paisaje-Distancia. "Ecos é unha escena da película. Fáltalle aínda moito traballo de son, pero ten autonomía e capta a esencia global do proxecto", explica o director vigués. "A través do xogo coas distancias perceptivas, o plano aberto e o rexistro sonoro próximo, con micrófonos inalámbricos, intento estabelecer unha intimidade co medio ambiente. Trátase de estudar a relación entre a persoa e a contorna e de cargar culturalmente a paisaxe, con historias e lendas".

A perspectiva animista sobre a natureza contamínase coa dimensión económica dos recursos. A pedra é sacralizada e xa logo extraída con dinamita para o seu uso industrial. As árbores máis altas mexen a brétema até que acaban nun buque de carga. A lectura política fíltrase, ao cabo, como a luz nos planos recollidos por Lois Patiño: "É inevitábel. Filmei nun lugar do monte Pindo con persoas que saben o nome de cada pedra e de cada fonte, pero tamén que alí houbo xente agochada durante a Guerra Civil. E tamén falan do Prestige, claro". As conversas entre os personaxes, que falan en primeiro plano pero se ven ao lonxe, minúsculos nesa "estraña enerxía do bosque galego", pretenden ser "espontáneas". O cineasta suxire temas, mais o crebacabezas aliméntase da fala cotiá no traballo.

Patiño segue a furar nun "territorio de fronteira", entre o cinema do real e o videoarte. Fronte aos seus primeiros traballos documentais da serie Rostros de arena (2006-2009), "máis escorados ao retrato psicolóxico dos personaxes e o trastorno da esquizofrenia", ou a impactante Recordando los rostros de la muerte (2009), ensaio poético en primeirísima persoa do singular, o cineasta parece máis interesado agora na paisaxe, categoría que xa explorara con anterioridade, dende un punto de vista máis abstracto, en Paisaje-Distancia (2010-2011) e Paisaje-Duración (2010). No festival Cineuropa de Santiago proxéctanse tamén outras dúas pezas moi recentes: Na vibración da terra e a ficción experimental Esliva.