Pestana, un cazador de sombras

De neno, en Peredo, parroquia da Frairía, Paco Pestana xamais saía da casa sen unha aguillada de abeleira. "A miña mai aprendeume a tratar coas bechas. Eu tocábaas coa galla e elas ficaban paralizadas un intre". O seu outro pasatempo era cazar mouchos. E dos mouchos -cousa lóxica- o escultor pasou ás tebras. "Deume por perseguir a miña sombra pero, claro, nunca a apresaba! Supoño que por iso devín neste cazador de sombras".

Entrar no seu obradoiro é coma entrar nunha mina. E velaí están agora: tódalas serpes, tódalas estantigas, tódalas criaturas que Pestana enfeitizou. Inmóbiles na aparencia. Mais abonda con aloumiñalas un nada para que te chimpen ó cerebro ou te papen o corazón.

As súas obras atráenos coma se fosen os ídolos precolombinos

Cando non traballa no taller de Lugo, faino ao ventimperio, en Vilabade

No noso refraneiro, "quita-la cobra da silveira coa man doutro" é sinónimo de "guinda-la pedra e agocha-la man". Mais Pestana non é deses. Dende os días nos que, en efecto, traballou nunha mina; dende os meses nos que participou na Revolución dos Caraveis; dende aquel ano no que formou "unha comuna libertaria", el é o que é: "Un francotirador" ben franco; "un animal, unha besta sen aparellar: calquera cousa" agás un tipo falso. Ollo a súa traza de forzudo de circo, de cosaco e imaxínoo traballando coa motoserra so un cachón de estelas incendiarias. Lembro algúns dos xigantes do XX: Brancusi, Maiakovski, Char. Penso nos superrealistas, capaces de loitar a puñazos pola honra de Lautréamont.

A filiación de Pestana coas vangardas é obvia aínda que el se nega a falar de influenzas. "En todo caso, de actitudes". Para el todo ser vivinte, toda manifestación da enerxía do cosmos é única. Poderiamos dicir que as súas obras nos atraen coma os ídolos precolombinos, os poemas-obxectos de Duchamp ou as pezas de Niki de Saint Phalle. Mais de qué serviría iso? "De nada", ten razón. O fundamental é abrirse en canal ante a Beleza e deixar que nos abrase. Por iso rexeita definirse, evita a clasificación. Coma moito, ó referirse a alguén co cal se identifica estoupa: "Éche un puto apache!" Un salvaxe. Un guímaro. Un outsider. Todo o que el é.

Hai moitos Paco Pestana dentro de Paco Pestana. O Pestana labrego. O Pestana leñador. O Pestana filósofo. O Pestana performer. Mais todos son o Pestana poeta. A Poesía: o milagre "pró que sempre me preparei, aínda que en min bulían tantas cousas que a literatura se me quedou pequena". A Poesía: "A mestura do insólito, das percepcións de carácter case paranormal coa propia biografía; trastornar o cotián para acadar o extraordinario".

Cruzar o limiar do seu universo é como se internar nunha cova prehistórica. Se os xamáns do Paleolítico recibían as súas visións no fondo das espenucas, Pestana, coma todo Rimbaud que ve, esculca as mensaxes que lle envía o inconsciente: o propio e o colectivo. Nese senso é un xamán. E todos eses espíritos que pacen no seu estudo son, nese senso, os seus animais de poder. Non as súas creacións: os seus aliados. Os totems que achou nas súas viaxes do Aquén ó Alén.

"A arte ha de ser coma un animal", afirmou Aristóteles. E o poeta -engadiu Ted Hughes- anda á caza dos seus poemas-animais. Os territorios de Pestana son dous: un interior e outro exterior. E o primeiro non pode enxergarse sen o segundo. Daquela, ó serán, o condutor de ánimas lévame ó seu concello. Cabo duns sartegos prerromanos constato o que el ignora: que a cabeza apunta ó oeste, os pés, ó leste, para que así os mortos fiten cada día o seu renacemento. Logo, en Vilabade, o San Cristovo transgresor sinálame "uns anxos decapitados polo Tempo". Todo está preto da casa paterna onde el traballa ó ventimperio cando non o fai en Lugo. Os seus materiais son "tódolos que me engaiolan". As súas ferramentas, "tódalas que se adapten á miña man e á miña cabeza": un ollo de furacán.

Percorrendo un deses carreiros incribles de tan fermosos chegamos á capela de Soutomerille. Dentro, dous sartegos co escudo de Castroverde; restos de frescos; a face dun Cristo naif; unha pía bautismal na que aniñan as loairas; mandalas de humidade. Fóra, "unha fiestra única na Península": un catavís lambido polo sol. Secasí, o que el quere amosarme é "un castiñeiro milenario", o que realmente o conmove dese espazo druídico. "Esta árbore leva tanto enraizada na terra que, máis que de madeira, parece de trollo". Certo. O seu cerne medrou dun xeito descomunal, conformando o tricéfalo que xa se adiviña nel. "Velaí tes a túa vindeira pantasma", digo eu. E el, esmendrellado, dándome unha desas palmadas súas de fortachón bonachón, arrebólalle ás nubes: "Este castiñeiro... éche un puto apache!".