Autosuficientes pero universais

Houbo un tempo en que estar ao día do que se cocía na música pop galega era cousa de nenos. Incluso en épocas douradas coma as de Andrés Do Barro e Voces Ceibes, os tempos da movida viguesa ou os non tan lon- xanos do bravú, os grupos podían ser contados cos dedos das mans. Hoxe a cousa está bastante máis complicada. Este ano que rematou, polo número de bandas nacidas -e confirmadas-, polo número de discos editados e polo incesante bulir de concertos e pecaminosa promiscuidade musical, vai ser sen dúbida un punto de inflexión na historia da nosa música: nunca tantos grupos houbo; nunca tantos estilos se fixeron; nunca con tanta normalidade se empregara o galego; e sobre todo, nunca a escena galega fora tan autosuficiente e, paradoxalmente, tan universal.

A asignatura pendente da música electrónica está superada e agora tínguese de eclecticismo

Nunca tantos grupos houbo, tantos estilos se fixeron e tanto se empregou o galego

Logo de catro décadas de ensaios exitosos no tempo pero fallidos na continuidade, a música pop galega ten atopado solución a moitos dos seus problemas estructurais nas novas tecnoloxías. As históricas eivas das que adoecía -principalmente a falla dunha industria discográfica propia con potencia suficiente- víronse solventadas coa democratización da informática e a Rede. Hai 10 ou 20 anos a única vía para que unha nova banda galega editase un disco era ter a sorte de conseguir un contrato discográfico co que mecenar a súa carreira. A día de hoxe as cousas teñen mudado de xeito considerabel e calquera banda pode gravar o seu propio disco -mesmo na casa en certos estilos- e autoeditalo -tanto físicamente como na rede- chegando ao seu público potencial sen pasar por intermediario algún.

Tamén a Rede é responsábel en certa medida da inxente cantidade de grupos que poboan a heteroxénea escea galega -nada menos que 349 grupos se presentaron á recente convocatoria do IGAEM da prometedora Rede Galega de Música ao Vivo- como propiciatoria dunha maior cultura musical e intercambio de influenzas entre a mocidade do país. Calquera adolescente galego pode hoxe ter entre os seus grupos favoritos un da terra, independentemente do estilo co que comungue. A ampla riqueza da nova escea galega permíteo, por fin, felizmente.

Unha das asignaturas pendentes da escena pop galega era a música electrónica, non tanto na súa faceta máis purista, onde xa colleramos o tren hai tempo grazas a pioneiros coma Prozac e as moitas propostas que xiran ao redor da escena electrónica viguesa. Onde realmente andabamos coxos e a destempo co que acontecía no exterior era na mestura bastarda con outros estilos contemporáneos. Un dos discos do ano, Far from perfect, dos coruñeses 6PM certifica por fin a chegada definitiva da música galega ao século XXI na dificil arte de mesturar instrumentos acústicos con instrumentos de silicio. Non foron os primeiros -xa anteriormente nos tiñan regalado fermosas melodías sintéticas os lucenses Humanoid e o compostelán Apenino dende o selo Jabalina Records- e tampouco están sós. Este ano viron a luz os debuts doutros compañeiros de xeración e estética coma os lucenses Kimuru - Todas las naves espaciales son de plástico- e Zimmer103 -Hattrick!-, os composteláns Fanny+Alexander -Lusco e fusco- e unha das grandes sorpresas do ano, Projecto Mourente co seu tecno pop en galego de Baixo os eucaliptos.

Pero non só se tende ao crossover dende a electrónica. O eclecticismo de formacións tan difíciles de etiquetar coma Galegoz -nacidos coma un grupo virtual a imaxe dos británicos Gorillaz e finalmente levados á vida real-, Colectivo Oruga ou os enormes Lamatumbá así como a vontade experimentadora de propostas coma Telémaco -segundos clasificados no concurso Gzcrea deste ano- é boa mostra de que as barreiras interestilísticas e o aburguesamento formal xa non teñen lugar na música contemporánea galega, outro feliz síntoma da súa vocación universal.

Aos amantes do pop máis clásico -ou mesmo do máis alternativo- xa non lles será necesario escrutar as páxinas da New Musical Express na percura do último hype chegado das Illas. Coa producción nacional van ter de sobra: dende o sinxelo pero exquisito pop acústico de Como un maldito guisante, o moi loubado debut dos baionenses Niño y Pistola, até o escuro e elegante pop de Reel #1, primeiro longo dos vigueses CatPeople, pasando pola saudade pop e shoegazer dos grovenses Nadadora, o power pop de The Homens e Bang 74, o pop sixties de Quant, Phantom Keys e Megapurple Sex Toy Kit, o máis guitarreiro de Igloo, Moon Cresta, The Majestics e Islabikini e os sons planetarios dos ourensáns Annie Hall.

Mesmo se o escrutado non é a NME senón a Rolling Stone, a oferta segue a ser inabarcábel para un ouvinte pouco aplicado: dende a Americana de Sevigny co seu moi aplaudido Melancoholic até a mirada new wave do What's Up -primeiro longo dos ex-Elephant Band MEU-, pasando polo rock n' roll clásico dos pontevedreses Sugar Mountain, o fun rock de Loretta Martin e Dr. Funkstein, o son garaxeiro dos herculinos Junk Food, a fonda pegada dos 90 de The Lonely, Dreams of Dolly Sheep e Sweet Oblivion e o prometedor rock en galego de Ataque Escampe, Snatch e Trifulka.

Tamén os siareiros da experimentación vangardista teñen o seu espazo nesta nova escena galega en propostas de guitarras ruidistas coma as de Triángulo de Amor Bizarro -que editarán o seu debut a comezos de 2007 con Mushroom pillow-, Noise Project ou os composteláns Sebastopol, sen esquencer o post-rock de Hanom Ausse e Os Deuteronistas, eternos semifinalistas no concurso de maquetas do Festival de Benicàssim.

Nos sons máis duros e acelerados, onde hai boa tradición e un panorama ben nutrido, están aparecendo novas bandas que, máis que relevar, engrosan as numerosas filas xa existentes. As guitarras saturadas parecen ser as que máis fidelidade e constancia están demostrando, con grupos coma Zënzar, Skacha ou Ruxe-Ruxe que, trás vinte, quince e dez anos de carreira respectivamente, veñen de editar novo disco en 2006. Todo un récord que de seguro queren igualar as novas bandas de inspiración punk e rock coma Iribarnes, Skarmento, Los Santos ou High Hierras, alén dos máis veteranos Samesugas, Soak e Tiro na testa.

Tradicionalmente o rock, a mestizaxe e os ritmos xamaicanos adoitaban monopolizar a producción musical na nosa língua. En certa maneira segue sendo así: aí temos a conexión Coruña-Vigo-Kingston do boísimo ska tradicional de Dandy Fever e Transylvanians e o ska punk de xovencísimas bandas coma Trapallada e Dakidarría.

Pero nos últimos tempos comezamos a escoitar a nosa língua en practicamente calquera estilo, lonxe de encasillamentos políticos e/ou estéticos. A longa lista xa citada hai que sumar agora a bandas de metal como NAO, Alén, Ofensiva, Presencia Zero ou Fungo e formacións de hip hop coma Dios ke te crew, Os Trasnos de Moscoso ou a banda de Compostela Nonresidentz/Malandrómeda. Dous estilos, o metal e o rap, nos que o galego ten pasado de ser rara avis a ter, por fin, unha presenza importante.

A este extenso catálogo de novas propostas hai que engadir os numerosos proxectos de vellos coñecidos reinventados para o novo século. Aí temos os casos dos siniestros Julián Hernández, que acaba de editar un disco en compaña do acordeonista dos Diplomáticos baixo o nome de Transportes Hernández y Sanjurjo, e Miguel Costas, que anda enredando coa súa nova Banda Turca. Na mesma situación se achan os ex Heredeiros Toñito de Poi e Javi Maneiro cos seus proxectos respectivos, A Banda de Poi e Jabón Blue, e ilustres da escena ourensá dos 80 -Cosecha Roja e La Rosa- agora coma Burgas Beat e Magín Blanco.