A música popular rexenérase

A sala central do Auditorio de Galicia está ateigada de público. Agardan o veredito do xurado dun concurso musical. Botando unha ollada ao público obsérvase unha media de idade moi nova, unha ampla presenza de mulleres e uns looks que se poderían asociar con seguidores da saga Crepúsculo, con fans da cantante inglesa Adele ou con participantes de calquera talent-show televisivo. Pero son rapaces que forman parte de bandas de música chegadas de toda Galicia para participar no Certame Galego de Bandas de Música, todo un acontecemento. Estamos diante dos músicos que, malia os seus flocos caídos e as unllas de aire gótico que locen tocando o clarinete, forman parte do gran viveiro da música popular de Galicia.

Carreira matiza que aínda hai camiño na "dignificación das bandas"

Catorce agrupacións de música populares participaron a pasada fin de semana no festival. Son só unha pequena porcentaxe do cento de bandas que se calcula poden ter algún tipo de actividade en Galicia. A maioría delas, 88 colectivos sobre todo de Pontevedra e A Coruña, forman parte da Federación Galega de Bandas de Música Popular, que organiza este evento desde hai cinco anos, e que concentra aos máis de 5.000 músicos federados que ten rexistrados esta asociación. "Cada ano os xurados abráianse do nivel que hai con rapaces que na maioría non pasan dos 20 anos", explica Lucía Carreira, vicepresidenta desta Federación. "Todo está a cambiar desde hai uns anos para aquí. Abríronse escolas e empezaron a funcionar con profesionais moi ben formados e con profesores específicos para cada instrumento", indica Carreira sobre a evolución dos últimos anos.

O caso que conta Manuel Vilar, profesor da escola de música de Valga e director desa banda pode ser semellante ao que pasou en moitas localidades: "Hai 15 anos non había nada en Valga, case nin tradición musical. Agora hai unha escola de música de 130 rapaces, onde se forman os músicos para a banda". Esta formación ten 80 membros e pertence ao que nas categorías de bandas se denomina "sección primeira", que son as bandas que rebasan os 70 compoñentes. Cerca de Vilar, móvese entre os seus músicos Miguel Barrio, director da Banda de Música d'A Bandeira. Esta parroquia do Concello de Silleda apenas chega ao milleiro de habitantes, pero un amplo porcentaxe están vinculados á banda da localidade. "O vindeiro ano cumprimos 30 anos como banda de música, pero hai só catro anos que temos unha escola na que agora hai sobre 75 alumnos, e temos banda infantil e xuvenil", comenta o director. Barrio dirixe a banda pero traballa como profesional tocando a tuba na banda municipal coruñesa. "Fóra do traballo profesional isto non hai cartos que o pague. Hai que estar dentro para saber o que é", declara emocionado este músico orixinario de Merza, lugar no que se formou na súa histórica banda local.

Entre os músicos das bandas hai estudantes, empresarios, enxeñeiros ou caixeiras de supermercado, pero a todos os une un sentimento común: a banda de música do seu pobo e o orgullo de representala. "Saen das escolas de música e dos conservatorios e logo van á universidade ou atopan traballos pero sempre intentan manterse unidos á banda", comenta Lucía Carreira. Adrián Fuentes e Julio Iglesias teñen ambos os dous 26 anos e tocan na banda d'A Bandeira desde que tiñan 10 anos. "Cando empezamos apenas eramos 40 músicos e hoxe somos máis do dobre", explica Fuentes, que toca o friscornio na banda e traballa nunha empresa de pneumáticos. "Chegas de traballar canso e preferirías durmir pero hai un compromiso de ensaiar e vas alí e ao final préstache", di o saxofonista Xulio Iglesias, que xunto cos seus compañeiros leva ensaiando durante seis meses entre tres e catro días por semana, compaxinándoo co seu traballo de comercial nunha empresa de cervexas. "Un certame é unha boa excusa para facer ensaios esixentes. Ensaiar duro medio ano supón para os rapaces case como tres anos de clase", calcula o profesor Barrio.

As bandas ensaian e van facendo ao mesmo tempo as actuacións que lles van saíndo, normalmente nas verbenas de verán, onde son colocadas de recheo entre orquestra e orquestra, ás veces con cachés irrisorios. "Normalmente o que se paga non chega aos 2.000 euros, unha cifra case miserable en comparación cunha orquestra", denuncia Lucía Carreira, quen matiza que aínda hai camiño que andar no que denomina a "dignificación das bandas". "Hai que sensibilizar á xente do que son as bandas e que teñan unha carpa para protexerse ou que non as metan nun campeiro cheo de pó, onde sofren os músicos e sofren os instrumentos", comenta en relación a instrumentos como unha tuba, que custa uns 6.000 euros e adoita ser propiedade da banda, ao contrario que un clarinete ou un saxo propiedade dos propios músicos.

As bandas contemporáneas xa non son aquelas formacións algo anacrónicas que tocaban en palcos de pedra decimonónicos e aparecían en retratos de cor sepia. Agora son formacións moi vivas, ateigadas de xente nova e que buscan darlle un novo pulo á música popular.