Arimadun panpinen artea

Gure arbasoek kolabozuloko hormetan, suaren argia baliatuz, eskuekin animalia baten irudia irudikatu zutenean hasi omen zen guztia. Geroztik, giza-irudimenak imajina ditzakeen adina txotxongilo mota sortu dira: erraldoiak edo txiki-txikiak, beldurgarriak edo maitagarriak.

Euskadin arte eszenikoen adar hori goi-mailara eraman duten zenbait konpainia sortu dira azken urteotan, horietako batzuk 25 urtetik gorako eskarmentua dutela. "Balio gutxiko artetzat jotzen dute, baita arte eszenikoen esparruan ere" , aitortzen du Gorakada taldeko kide Alex Díazek. Hain zuzen ere, Irudimendeko Hiria izenburuko ikuskizuna antzezten ari da azken aldi honetan talde hori, bost kontinenteetako ipuin tradizionaletan oinarritako txotxongilo-lana.

Euskadin 30 urtetik gorako eskarmentua duten konpainiak ari dira

Denboraldi honetan eszenatokietara iritsiko diren lan berrietako bat besterik ez da hori. Besteak beste, Larrabetzuko Kukubiltxo konpainiak helduei zuzendutako Haritzaren azalera zehatza ikuskizuna aurkeztuko du otsailean. Esparru honetan diharduten talderik beteranoetarikoa -iaz 30 urte bete zituen-, bere jardunari beste bultzada bat ematea erabaki dute konpainiako kideek. Lan berrian ohiko panpin erraldoi ikusgarriak alde batera utzi eta ia edozein objekturi eskuez bizia ematea oinarri duen teknika erabiliko dute. "Gure ibilbidean jauzi handia da hori", laburbildu du taldeko arduradun Josu Camarak aldaketaren arrazoia azaltzerakoan. "Demagun edozein objektu erabiltzen duzula, bere funtsezko balioa eraldatuz. Objektua pertsona edo hegazkin bihur dezakezu hura manipulatuz. Hori da lan honetan erabiltzen dugun teknika", erantsi du.

Txotxongiloen arteak eskaintzen dituen aukera anitzetan bat besterik ez da Kukubiltxo jorratzen ari dena. Izan ere, taula gainean hain da estua manipulatzailearekin duen harremana, ezen ez baitago bien artean bereizterik, artearen adar honetan diharduten profesional askok nabarmentzen dutenez. "Ente bizidun bihurtzen da", azaldu du Bergarako Taun Taun konpainiako Itsaso Azkarragak. "Txotxongiloa antzezlearen luzapena da. Zuk bizitza ematen diozu eta gero bizirik balego bezala jarduten du", erantsi du 20 urtetik gorako eskarmentua duen profesional honek. Hain zuzen ere, hilaren 24tik aurrera New Delhiko (India) Ishara nazioarteko txontxongilo jaialdian parte hartuko du konpainia honek. Horrez gain, bi urterik behin beste jaialdi garrantzitsu bat antolatzen dute talde honetako kideek Bergaran; aurten urriko lehen astean dira antolatzekoak.

"Txotxongiloen antzerkia aproposena da fantasiarako", dio Bihar konpainiako Felipe Garduñok. 70eko hamarkadan Sestaon sortua, bereziki haurrentzako ikuskizunak ekoitzi ditu talde honek. Mitologiarekin eta ingurumenarekin lotutako lanak plazaratu dituzte ibilbide horretan zehar. Ikuskizunetan erabiltzen dituen panpinak Sestaoko bere tailerrean sortzen ditu eta haiekin hitz egin dezakeela dirudi eskuetan erabiltzen ari dela. "Batzutan bizirik daudela dirudi".