"Os arquitectos son como estrelas de rock"

"Vencellada como está a gran arquitectura simbólica ás grandes multinacionais, é normal que se esvaeza a referencia ao lugar", resume Teresa Táboas (Cidade de México, 1961). A conselleira de Vivenda, primeira presidenta da comisión de vivenda do Consello de Arquitectos de Europa, considerando a atribución de xénero, explica as excepcións. "A finais dos 70 aparecen Portela [que lle dirixiu a tese El color en la arquitectura, publicada en Ediciós do Castro] e Gallego, referentes dunha arquitectura galega arraizada no país. Iso respondía a un movemento internacional, como sempre".

Sobre as distancias da actualidade, fala da arquitectura espectacular. "Está en mans de Nouvel, Gehry, Foster, Calatrava... Callou na sociedade e agora os arquitectos son coma as estrelas do rock, pero tamén os hai que constrúen a outra escala". Táboas cita aquí ao australiano Glenn Murcutt (Premio Pritzker en 2002), que rexeita grandes obras e pode empregar ata cinco anos en proxectar unha vivenda -entrevistándose cos futuros usuarios-, para constrastar as consecuencias do que se chamou efecto Guggenheim.

A outra obra de Táboas, Emigración e arquitectura. Os brasileiros, abre o fío do urbanismo. "Os proxectos dos emigrados a Suíza ou Alemaña, na segunda metade do século, facíanse aquí con licenzas de aquí. Un país non se desfai por vontades individuais... A riqueza que aportaron os primeiros emigrados a Cuba e Brasil na primeira metade do século, con materiais galegos, está clara. As casas de cubanos da Mariña lucense, as dos brasileiros en Pontecaldelas ou Fornelos de Montes -alí á xente emigrou a Salvador de Baía-, onde os emigrados trouxeron a arquitectura portuguesa de alén mar, son un exemplo magnífico". Táboas escribiu o libro para propiciar ese debate. Desde o Colexio de Arquitectos de Galicia -pasou de presidir o de Pontevedra ao decanato do galego en 2004- apoiou tamén o Proxecto Terra, coordinado polo arquitecto Xosé Manuel Rosales, que se aplica nos institutos de secundaria a través da materia Coñecemento do Medio. "Xa os escolásticos dicían que non se pode querer o que se descoñece", sinala, e fala dun "proxecto de futuro".

Nesa proxección centra a recuperación da "función social" da arquitectura e o urbanismo. "As nosas respostas arquitectónicas deben revalorizar o noso territorio como identidade cultural. De como lle deamos resposta aos espazos privados, propiciando espazos de convivencia de calidade, dependerá ese futuro".

A aposta da consellería pola vivenda protexida -agora as parcelas véndense a prezo fixo, primándose a calidade do proxecto desde un punto de vista social e estético- é unha mostra. No que atinxe á división de competencias entre Vivenda e Política Territorial, froito dos acordos do pacto de Goberno, Táboas di que non hai problemas. "Ata o momento hai unha coordinación total", asegura.