Zizeronek asmatu ez zuena

Liburu bako etxea arima bako gorputza da. Marco Tulio Zizeronek duela 2.000 urte pasatxo esandako esaldi honek ez du indarrik galdu, gaur egun ere asko eta asko baitira esakuneari gogor atxiki eta liburuaren xarma aldarrikatzen dutenak, berrikuntzak berrikuntza. Zizeronek ez zuen gaur egungo formatua ezagutu, txinatarrek askozaz beranduago asmatu baitzuten papera eta inprenta moduko zer edo zer, baina berehala jabetu zen berba idatziaren garrantziaz. Garrantzi horrek bere horretan dirau, bai, baina badaezpada bide berriak bilatzen ari da formatu zaharra: elektronikoa, banaketa zirkuitu anitzak...eta jendaurreko azokak.

Azken estrategia honek berrogei bat urteko tradizioa dauka gurean, eta mugarri hori Durangoko Azokak ezarri zuen 1965. urtean, Gerediaga Elkartea bera sortu zen une berean. Hantxe erakusten da urtero, Gabon bezperan, euskarazko uztak eman duen dena. Baina liburuaren joan-etorria ez da hor amaitzen, eta urtean zehar badu jendaurrean bere burua erakusteko bestelako aukerarik.

1986an editoreek eta liburu-saltzaileek bat egin zuten ekitaldion diseinua aldatzeko

Laurogeiko hamarkadan baziren azoka solteak Euskal Autonomia Erkidegoan, eta urtero-urtero horrelako hamar bat antolatzen ziren beste horrenbeste lekutan. Azoka arrunt samarrak ziren, indar gutxi zutenak, eta irakurleak apenas zekien horien guztien berri, oihartzun txikiko ekintzak izaki. 1986an hori aldatzeko egitasmoa diseinatu zuten Euskadiko Editoreen Elkarteak, liburu saltzaileen elkarteek eta Euskadiko Liburu Ganbarak. Asier Muniategi izendatu zuten koordinatzaile, eta azken urteotan egon diren aldaketek orduko hartan zuzen jokatu zutela adierazten dute, hauspo galanta hartu dutelako ekitaldi hauek. "Kultur-esparrua dira azokak, ez bakarrik liburuarentzako erakusleiho. Horrela ikusten dut nik behintzat, eta ideia hori bultzatu genuen hasieratik", nabarmendu du.

Asmo horrekin indarrak batu eta jendaurrean egoteko modu berri bat ezarri zuten, irekiagoa, anitzagoa eta osoagoa, Muniategiren iritziz "ezinbestekoa baita hori jendea erakartzeko". Honela erakusketa zabalagoa egin zen, liburu-saltzaileei eta euskaraz zein gazteleraz editatzen zuten argitaletxeei gonbidapena luzatuz; horrez gain idazleen presentziarekin jantzi zituzten azokak, eta horien inguruan kultur ekimen ugari antolatzen hasi ziren. Baina mugimendu hau ez zen sortu Durangoko Azokari erantzun bat emateko; bestelakoak ziren (eta dira) helburuak: "Gure iritziko, osagarriak dira denak, eta bakoitzak bere esparrua dauka", argudiatu du koordinatzaileak, " bere gaiak eta bere ildoak jorratzen dituela, besteari enbarazurik sortu barik. Azoka berrien esnatzeak zera ekarri zuen gurera, deszentralizatzea. Hau da, irakurleari, argitaletxeei eta saltzaileei erakutsi nahi genien bazegoela besterik, hau da, Durangoko Azokatik at ere bazegoela egitekorik", erantsi du.

Azoken arteko diferentziak haratago doaz, bakoitzak bere funtzioa duela: Durangoko Azoka euskal produktuen erakusleihoa den bitartean Liburu Ganbarak antolatzen dituenak mestizaia dute gustuko: "Durangokoa azoka nazionala da, badakigu hori, baina guk kanpora ere begiratu nahi dugu, mestizaia bilatuz; etxekoa defendatu bai, baina kanpokoa erakutsiz, nazioarteko literatura gurera ekarriz".