Migel Angel Unanua, mitorik mito

GAIAK

Migel Angel Unanua poeta gisa aspaldian ezaguna dugu. Poema liburu bi agertu zituen 80. hamarkadako azken urteetan, eta Euskal Gobernuaren Lizardi Saria ere jaso zuen Ogen liliak (1989. urtean) liburuari esker, izan duena baina ezagutza zabalagoa merezi duen liburua.

Geroztik, poemaren batzuen itzulpenak argitaratu ditu Hegats eta Ostiela aldizkarietan, baina ez zigun eman bere kreazio lanaren berri.

Orain berriz agertzen zaigu Mitoaren agerpena hau, Hiria argitaletxearen eskutik, ahots bakarti eta aske baten zantzuak entzuten ditugularik.

Bide pertsonala

Unanuak oso bide pertsonala aukeratu du bere poesia aurrera eramateko, klasikoekin liluraturik edo haien poesia moldeekin konpromisoa harturik klasizismoaren itxura duen poesia baten bideetatik abiatu da.

Klasizismoaren laguntzaz batez ere estilo baten era marrazten da, eta horrela abiatu da Unanua, bere poesiaren bidez ahots baten markak eskaintzen dituelarik.

Zeintzuk dira ahots horren ezaugarriak? molde klasikoetara atxikitzea, errima askatua da gehienetan, baina poemaren erritmoaren hausnarketa sakona egin da, molde klasikoak (sonetoa, adibidez) ez dira gutxiesten, hiztegi eta motiboak ezagunak dira: zisnea, tauromakhia, jardina eta izadiaren irudi ezaguna, latinaren eta grekoaren presentzia.

Konbentzio guztien azpitik, eta konbentzioak uzten duen lausoa kenduaz batera, baina poetaren ikuspegiak ematen dituen zeinuekin egingo dugu topo.

Artearekin egin duen elkarrizketa ezin da alboratu liburu honetaz hitz egiten hastean.

Baina obran duen tokiagatik eta hartzen duen espazioagatik, aipagarri iruditzen zait 'Alexandriakoak' poema sei zatitan banatua.

Beste horrenbeste esan behar liburuari izena eman dion poemaz. Bietan poetaren mezuaren nondik norakoa suma dezakegu. Azalaren eta barrenaren arteko kinka litzateke lehenengoa: 'Azalean bilatzen ditugu aztarnak,/ mintzetan barrena hondatzen diren ubideak,/ zantzu debekatuak'.

Mitoari buruzko iritzia ere garden agertzen du: edertasunaren azpian oinazea dago.

Analogiaren jokoa da poesian bilatzen dena, deskripzioaren ostean gordetzen den zentzua da poetak bilatzen duena, oreka eta luzadura gordetzen dituzten bertsoetan. Molde pertsonala, agian pertsonalegia...

Migel Angel Unanua: Mitoaren agerpena. Hiria, Alegia, 2001, 76 or, 1450 p.