Errealitateari keinuka

Susa argitaletxeak Antzerti aldizkari historikoaren edukiak gaineratu dizkie Interneten esekita dagoen euskarazko antzerki testuei. Armiarma.com proiektuaren barruan garaturiko webgune berri honetan, literatura unibertsaleko eredutzat jotzen diren Shakespeare, Sofokles edota Dario Fo bezalako antzerkigileen testuak aurki daitezke, bai eta gerra aurreko eta Franco hil ondorengo euskal idazleen proposamen eszenikoak ere, Toribio Altzaga, Xabier Lizardi, Antonio Maria Labaien edota Tene Mujika tarteko direla; 47 idazleren 76 antzezlan, guztira.

Mikel Elorzak koordinatutako ekimen honek bat egin du Mikel Martinez antzezleak www.teatro-testuak.com webgunean esekitako gaur egungo testu bildumarekin, non Henrik Ibsen, Federico Garcia Lorca, Oscar Wilde, Eugene Ionesco, Fernando Pessoa edota Marc Legasseren lanak aurki daitezkeen (46 testu, denetara). Armiarma.com-eko Klasikoak atalean, azkenik, euskaraz idatzitako garai guztietako 129 antzerki testu esekita daude.

"Testuak sarituak izanda ere, jaio gabeko fetuak bezalakoak dira"

Antzerkia euskaraz egin nahi duenak badauka, beraz, zer aukeratua, baina Patxo Telleria antzezleak dioenez, "ezinbestekoa da nork bere nitxo ekologikoa ezagutzea, jaten emango dion antzezlan egokia aukeratzea, obra bat taularatu baino lehen".

Iritzi berekoa da Karlos Panera, Maskarada taldeko zuzendaria. "Teknologia berrien eraginez, errotik aldatzen ari dira aisia-ohiturak, eta aldaketa horren ondorioz, gero eta ezinbestekoagoa da eszenatokira eramaten diren ikuskizunak ohiko moldeetatik at egindako diziplika-anitzeko muntaiak izatea, zinema edo telebistako ikuskizunak baino altuera handiagokoak, testua nahiz formaren aldetik", azaldu du.

"Horrek esan nahi du Lear Errege bezalako obra bat antzeztea harakiria egitea bezalakoa izango litzatekeela edozein antzerki konpainiarentzat", gaineratu du Panerak, aldian aldiko gustuetara moldatu beharra nabarmenduz, batez ere gogoan hartuta "produktore pribatuak direla gaur egun euskarazko antzerkia egiteko arriskua beren gain hartzen dutenak", Aitzpea Goenagak adierazi duenez.

Baldintzapen horien guztien eraginez, "oso zaila" da, Telleriaren esanetan, "idazle kontsagratuak teatroari lotuta ikustea".

"Euskarazko antzezlanak idazten dituztenek badakite aldez aurretik, lan horiek eszenatokira eraman ahal izateko, komediak eta formatu txikiko muntaiak izan behar dutela", zehaztu du Goenagak.

Merkatuaren eskakizun horiexek omen dira sariketetan irabazle suertatzen diren antzezlanen hedapena mugatzen dutenak. "Literatur lehiaketetako epaimahaiek testuari erreparatzen diote naguski, baina teatroan, testua jaio gabeko fetuaren antzekoa da, eszenatokira atera arte ez baitakigu ondo funtzionatuko duen ala ez", esan du Telleriak. Santurtziko Serantes antzerki-saria omen da testuinguru honetako salbuespenetako bat, lehiaketaren oinarriek antzezlan irabazlea taularatzeko aukera aurrikusten baitute.

Euskarara itzulitako antzezlanen kasuan, produkzio arloko mugapenei hizkuntzarekin zerikusia duten eragozpenak erantsi ohi zaizkie. "Ikusleek itzulpena ez balitz bezala entzun behar dute testua, eta horretarako ezinbestekoa da ikuskizunaren girora eta are antzezleen ezaugarrietara egokitzea", esan du Julia Marin itzultzaileak.