Zaitegi kalea

Errege eguna den larunbat honetan, eta Interneti esker, Bartzelonako egunkari batean irakurri ahal izan dut kale borrokan dabiltzan zenbaitzuek Arrasaten, gure garaiko Mondragoen, eta bertako Zaitegi kalean, kutxazain automatiko bati su eman diotela, eta suaren eraginez hainbat eraikin bereko biztanleak hoteletara eraman behar izan dituztela inolako minik jasan ez zezaten.

Uste dut badakidala kale borrokako mutil hauek zer nahi duten: Euskal Herria eraiki, euskararen etorkizuna bermatu, herriari ahotsa itzuli, askatasuna lortu Euskal Herriarentzat, subiranotasun osoa eskuratu, espainiar eta frantziar estatuekiko lotura guztiak hautsi. Hori da behintzat beraien dotrinan aitortzen dutena.

Edota beraien zalantzazko nortasuna bortxa erabiliaz sendotu, beraien boterea aitortu, bortxazko botere horretatik kanpo ezer erakustekorik ez dutelako, beste askok uste dugun bezala, jakin behar baita norbera legitimatzeko esaten direnen eta benetako arrazoien artean bereizten.

Nahiko seguru nago, baita ere, kale borrokan dabiltzan horiek ez dutela jakingo Zaitegi nor izan zen, eta zergatik Mondragoen bere izena daraman kale bat dagoen. Ez dakit abadea zela dakiten. Ez dakit misiolaria izan zenik gogoratzen duten -eta gogoratzeko jakin egin behar-. Are gutxiago jakingo dute euskalzale sutsua izan zela, euskaraz zenbait lan idatzi zituela, eta gainera euskaraz hain gutxi ditugun filosofiari eskeinitako lanak beste batzuren artean.

Eta kale borrokan dabiltzan gazte hauen eta Zaitegi-ren arteko ezberdintasunak gure gizartearen, euskal kulturaren eta Euskadiren tragedia begibistan jartzen du. Euskadi salbatzeko, euskarari etorkizuna ziurtatzeko, herriari ahotsa itzultzeko -hitz hutsak eta hutsalak ez badira behintzat- gazte hauek sua erabiltzen dute, gasolina, indarkeria. Herritarrak beldurtzeko, mehatxua zabaltzeko, beraein usteak inposatu ahal izateko.

Zaitegik aldiz, Jokin Zaitegik, euskara landu zuen. Askotan Euskal Herritik urrun, misio lanetan ziharduen bitartean. Bainan euskara lantzeko tarteak aurkitzen zituelarik beti. Eta horrela, adibidez, idatzi zuen Platoneneko atarian izeneko lana. Platon euskaraz. Platoni buruz euskaraz. Euskarari gorputza emateko. Euskarari mamia emateko. Euskarari esanahia emateko. Eta euskara horrela etorkizunerako sendotuz, euskara berea duen herriari etorkizuna irekitzeko, hitz hobe bat ahotan jartzeko, euskal hitza betetzen joateko, jazten joateko, eta horrela etorkizunerako prestatzeko.

Kale borroka, bortxa, indarkeria, sua eta beldurra Zaitegi kalean: horra hor euskararen eta euskal gizartearen zori txarra, kontraesana, ezintasuna. Molotov koktelak Platonen ordez. Sua filosofiaren ordez. Bortxa hitzaren ordez. Mehatxua eta beldurra euskararen ordez. Euskal Herriaren izenean, herriaren izenean. Konponbide demokratikoaren izenean.

Kontraesan handiagorik ez dago. Kale borrokan dabiltzanek hitza galdu dute. Zein hitz itzuli nahi diote herriari? Beraiek galdu bide dutena? Gorrotoaren hitza? Beldurraren hitza? Eta uste izango dute kutxazain automatikoak errez eta horrela mehatxua zabalduz on egiten diotela euskarari. Nori otuko zaio euskaraz hitzegiten jarraitzea euskara bada bortxaren arrazoia eta bortxa legitimatzeko hizkuntza?

La Caixaren kutxazain automatikoa zegoen kaleari izena eman zion Zaitegik ez dut uste herkide gisan ikusi ahal izango zituenik kutxazain horri sua eman diotenak! Zulo handi bat dago Zaitegiren eta kale borrokan dabiltzanen artean, eten larri bat. Tradizioa hautsita dago. Eten hori gainditzen ez den bitartean, zulo hori betetzen ez den bitartean alferrikakoa da milaka urte dituen herri baten identitateaz jardutea. Gezurra baita.