Jerusalem

ESTEBAN ANTXUSTEGI

Juan Pablo IIa hortxe ibili zaigu Lur Santuan gora eta behera. Jordanian, esaterako, kristau eta musulmanen arteko bake bideen alde egiteaz gain, "gauza guztien sortzaile den Jainko bakar, banaezin eta egiazkoa onartzen duten herrien arteko elkarrizketa eta elkarlanaren garrantzia" azpimarratu zuen.

Bidaiaren prestakuntza modura, egun batzuk lehenago, hirugarren milurtekoan araztuta sartzeko, Vatikanoko San Pedro basilikan egindako funtzio ikusgarriaren bidez, Aita santuak Elizaren izenean barkamena eskatu zuen. Bertan, "Jainkoaren aurrean", Elizak egindako hainbat akats gogoratu zituen, emakumeek jasandako diskriminazioetatik hasi eta behartsuen baztertzeraino, zismak, gurutzadak eta Israelgo herriarekiko ulertezintasuna ahaztu gabe.

Mea culpa hau burutu ondoren, musulman eta juduei Elizak eragindako mina zurgatu nahian, han ikusi dugu Juan Pablo IIa, Nebo mendiaren gainean, kristau eta juduentzat leku sakratua den horretan, Moises profeta bailitzan, Agindutako Lurraren aurrean. Baina Jehovak Moisesi utzi ez bazion ametsetako lur hau zapaltzen, oraingoan Erromako gotzainak ez du inongo oztoporik aurkitu.

Horrela, Tel Aviven, "askatasun erlijiosoan, Eliza eta Estatuaren arteko harremanetan eta, orokorrago, judu eta kristauen arteko garai berri baten atarian aurkitzen garela" azpimarratu zuen. Gainera, Israelen bidaia hau mesfidantzaz ikus zezaketenak lasaitzeko, bisitaldi honen helburu izpirituala gogoratu nahi izan zuen: "gure historia erlijiosoaren sorlekura eginiko peregrinazioa da, apaltasun eta itxaropenez beterikoa. Bidaia hau lur honetan elkarrekin bizi diren hiru erlijioen ordainetan egiten dut".

Lurralde okupatu hauetan, egunen batean Estatu palestinarra gauzatuko duten eremuan Juan Pablo II.ak "herri honek gehiegi sofritu duela eta Estatu burujabe izateko eskubidea duela" aldarrikatu zuen. Eta Jerusalemekin etorri zen iskanbila. Aurreko egunean Eizer Weizman presidenteak esan bazuen Jerusalem zela "Israelgo Estatuaren hiriburu historikoa", Arafatek erantzun zion Jerusalem "betidaniko hiriburu palestinarra" zela. Jerusalem, hiru erlijio monoteisten hiri santua, 1967an sei eguneko gerra ondoren Israelen kontrolpean geratu zen. Geroztik, gatazka latzaren iturri bilakatu da.

Bidaia osoa sinbolismoz josia egon bazen ere, Jerusalemen joera hori muturreraino eraman zen. Lan honetan diplomazia vatikanoarrak ez du parekorik. Hala ere, Jerusalemera egindako bidaia honen irakurketa ugari egin daitezke. Bertako kristauentzat, esaterako, bere tradizioak berreskuratzeko abiapuntua izan daiteke. Palestinarrentzat, berriz, bere estatua errebindikatzeko onespena dakar. Juduentzat, ostera, zera esan nahi du: 1994an mundu kristauarekin berrekindako harremanak orain sendotu egin direla. Baina oraindik ere beste balorazio bat egin daiteke: Jerusalem kultura desberdinak elkarrekin bakean bizi diren hiri irekia dela. Jerusalem, erlijio desberdinen iturburua, aniztasunaren eredua, gizaki guztiontzat zeresana duen elkartasun gunea. Zenbat gauzaren sinbolo izan daitekeen, oraindik ere, Jerusalem.

Barkamenarekin hasi gara eta Aita santuak, mendeetako indarkeriaren erabilera gaitzetsiz, Elizaren irudi historikoa garbitu nahi izan badu, Vatikanoak badu gu bekatari esatea baino gehiago egiterik arazo honetan. Gainera, lurralde honetako gaitz historikoen zergatia neurri handi batean berari dagokiolako, ez da aski Jerusalementzat, NBEk dioen bezala, nazioarteko estatutua aldarrikatzea. Horretarako, erlijio desberdin eta jarrera anitzen arteko elkargunea gauzatzeko, Eliza katolikoak bere arduratzat hartu eta bitarteko guztiak jartzen ahalegindu beharko luke, hitzekin baino gehiago ekintzekin. Eta Jerusalem Elizaren garai berri honen lehenengo erronka bihurtu. Hala eta guztiz, umiltasun handiagoa eskatu beharko litzaioke bere hutsegite guztiengatik Elizari, eta hor dugu Espainiako adibidea, oraindik ez baitu barkamena eskatzeko orduan inolako asmorik adierazi guda zibilean izandako erantzukizunagatik.