Insomnio en Toro

Todo comezou en Toro. Así é como terías que contar iso, cunha frase clara e rotunda: "Todo comezou en Toro". Soa como o comezo dun conto. Lembraches claramente aquel amañecer, lembras perfectamente a luz fría daquela madrugada logo dunha noite de insomnio.

Entón xa o teu pai estaba mal, tivera uns meses antes os infartos que o deixaron case sen vista e sen memoria. Iso estaba aí, probabelmente se non fose por iso nunca che ocorrería o de Toro, sabes ben que as cousas están relacionadas todas. Probabelmente foi preciso que o teu pai perdese a memoria, que se cerrase esa porta para que ti sentises a necesidade de traspasala e ver o que había alí dentro. Diso se tratou.

Todo comezou nunha viaxe coa túa familia, detiveradesvos a facer noite na cidade de Toro, xa escurecera e hospedástesvos no Hostal Doña Elvira, xunto a un arco na entrada mesma da cidade. Tiñades de parar a durmir no camiño e foi a túa compañeira quen propuxo parardes en Toro. "Ao cabo o voso apelido vén de aí", dixera ela.

"O voso apelido". Esa precisión, ese voso que separa a quen o di. O apelido, esa fronteira entre os dous proxenitores, informa dese fío oculto dos xenes transmitidos, trátase do que un pai lles lega aos seus fillos. Trátase do que é legado. E que lles lega a nai? A nai ademais dos seus xenes dá máis cousas, que cousas indicíbeis transmite ao fillo que modela dentro e logo pare? Esa é unha desas cousas que xa nunca saberás. Ela así subliñou esa parte do teu destino que te fai distinto e tamén semellante aos teus irmáns e unido aos teus fillos. Voso, ti e mais eles, tamén o seu apelido viña de alí, tamén a eles lles atinxía aquel lugar na orixe do apelido.

Ti xa comentaras algunha vez que che había gustar coñecer esa cidade, mais nunca deras un paso para facelo. Era unha desas cousas que deixas que che dean voltas dentro, xordas, tardándoche a decisión de facelas de vez. A idea de ir a Toro víñache dun lugar ambiguo e umbrío no teu interior, unha zona de sombras que estaba aí sempre a latexar.

E alí estabas ti de madrugada nun cuarto daquel hostal modesto, estiveras toda a noite a dar voltas no leito desvelado e remoendo nunha idea, o teu apelido. Alí estaba a fonte, estabas na orixe. Así que estabas desvelado, a túa xente durmía, alentaba plácida e marabillosamente viva e ti estabas alí inmóbil e de ollos abertos, só e extático como nun lugar á parte, como dentro dunha revelación: estabas en Toro, o lugar de onde viña o teu apelido e ti non sabías cousa ningunha daquela orixe. Non sabías cousa do home aquel que trouxera o apelido á túa familia, o pai do teu pai. Como era que se chamaba? Estabas abraiado, nin sequera lle sabías o nome. Era absurdo, aquilo non era normal, nin sequera o nome. A xente sabe o nome dos seus avós, sabe cousas deles. Ti sabías dos teus avós maternos, tratáralos, quixéralos. Tamén coñecías á nai do teu pai, Valentina. Mais, e o seu home, o pai do teu pai? Nin sequera caeras na conta, nunca te decataras de que non sabías absolutamente cousa ningunha del.

Como é que un pode medrar e chegar a pasar dos cincuenta anos, unha idade en que a xente morre, sen caer na conta de que non sabe quen é un seu avó? Vívese a vida en estado de ensoño, toda a vida é un feitizo. Un non pode verse a si mesmo desde fóra, desde lonxe, non hai maneira humana, e pasa a vida camiñando somnámbulo. É posíbel que exista un anxo da garda, como se lles di aos nenos, ou un daimon ou cousa así que nos acompañe, pois vívese cego. É posíbel, si.

E no leito, desvelado, soubeches que tiñas que sabelo, tiñas que coñecer aquilo, iso foi o que comprendiches. Había algo escuro en relación con el? Ou simplemente non existía? Como podía ser? O que se che revelaba era un baleiro que levabas dentro e nin sequera o sabías, e en descubríndoo sentías alegría. Iso era.

Cómo non caeras na conta antes. Aquel debía ser o teu próximo libro, escribir libros é a túa maneira de coñecer as cousas, e sentiches que era o teu deber.

Terceiro capítulo de Sete palabras, a última obra de Suso de Toro, que chega ás librarías en novembro.