Galicia e a 'Operación Subtracionista'

Moito se ten falado das subvencións culturais, mais nada do Subtraccionismo cultural. Foi moi aplaudida na tribuna de convidados a única medida concreta que anunciou no seu discurso o candidato a presidente na sesión de investidura. A da inmediata derrogación do decreto sobre o uso do galego no ensino. A súa foi unha longa declaración de intencións, con retórica correcta. Mais brillante, o que se di brillante, a xulgar pola ovación do escolleito tribunal, só estivo nese punto. Cando lle cortou unha orella ao galego. Nin que cortase as dúas orellas e o rabo do Anjo Mau, que é como chaman en Portugal ao compadre Lucifer!

O outro día, no Parlamento de Galicia, ovacionouse pois o Subtraccionismo lingüístico. Na historia da democracia, as sociedades vanse movendo polo pulo das vangardas. A nós tocounos o pulo da anti-vangarda. Agora que no mundo se espalla o universo Obama, que é a operación de sumar, en Galicia procédese á operación de restar. Galicia podía ser modélica coa lexislación actual, mais velaí vén o Subtraccionismo!

Nos máis de corenta folios do discurso do presidente, nin unha soa mención á Cidade da Cultura

O Subtraccionismo é unha corrente mental que vai impregnando todo, mais que comeza pola relación coas palabras. Por que Pilar Rojo, que preside o novo Parlamento, tivo que subtraer a fulespín, que din en Ferrol, a toda velocidade, as súas propias palabras, esa falta pecaminosa, ese lapso terríbel, o de ter chamado "himno nacional" ao Himno de Galicia? Ela mesma cantou e canta ese himno no que o núcleo significante é xustamente desexar "a redenzón da boa / nazón de Breogán". Un brinde de proveito, por certo. Ese himno, con esa letra, foi aprobado como símbolo nacional de Galicia en solemne sesión parlamentaria. E Galicia é, segundo a Constitución, unha "nacionalidade histórica". Así que Pilar Rojo podía dicir "himno nacional" e quedarse tan tranquila, como se tamén lle chama "nacional" ao Himno (europeo) da Alegría. Mais ela tivo que correr a desdicirse e limpar a tremenda mancha. Todo sería máis doado e integrador se se puidese empregar con naturalidade a expresión "nación de nacións" para referirmos a España sen que saltasen os interruptores. O problema está en quen sacraliza determinadas palabras, subtraendo a súa polisemia e forzando a sinonimia entre Estado e nación. En todo caso, este é un episodio metafórico menor, un pequeno exemplo de auto-subtracción. Pilar Rojo é moi nova e aínda ten tempo a cantar no Hórreo A Marsellesa e máis Blowing in the wind.

Agora o preocupante é o Subtraccionismo mental como modelo de goberno. Sei de moitos países onde, medida a medida, chanzo a chanzo, lei tras lei, fixeron e fan o posíbel para revalorizar o patrimonio cultural e natural. Dende logo, faríano con afouteza se estivesen no noso lugar, no que atinxe a ese recurso propio que é ser o berce dun idioma, o galego, logo universalizado coa póla portuguesa. O que é imposíbel de atopar, no noso tempo, é un goberno que anuncia como unha das primeiras medidas lexislativas o subtraer algo de seu.

De manter a coherencia, eu imaxino unha primeira entrevista do novo presidente.

-Cal é o principal problema de Galicia?

-En Galicia temos un problema moi urxente e é o problema do galego.

O cultivo do galego, dende a memoria da resistencia, e para o enxoval democrático, pertenceu ao eido común da esperanza, da ilustración, do benestar. A súa normalización estaba na categoría dos soños prácticos, como o era tamén o soño da liberdade. No campionato de parvadas ditas nos últimos tempos sobre o galego, hai unha que acada un lugar estelar na historia mundial do Noxo: eses que asemellan a situación do castelán hoxe en Galicia co galego durante o franquismo. Por suposto, quen é quen de dicir algo así, ou mesmo poñelo por escrito, ou ignora adrede o que foi a ditadura ou seu pensamento aínda está encriptado, consciente ou inconsciente, nese estadio da ditadura.

O galego, si, pertencía ao eido da esperanza e os subtraccionistas tentan facer todo o posíbel para asocialo cun problema. Cada país ten o seu problema específico. En Arxentina está o mosquito do dengue. E aquí, para os subtraccionistas, temos o mosquito do galego. Hai que convivir con el, que remedio, mais procurar que non se espalle.

O tratamento do idioma galego é unha proba, un test, para a posta en marcha do Subtraccionismo.

Talvez o lector pense que esta teoría do Subtraccionismo é froito dunha imaxinación literaria, contaminada ademais pola moda do xénero gótico e do vampirismo. Xuro que non lin a Stephanie Meyer, nin nada da súa saga, nin antes nin despois das eleccións galegas. Non diría o mesmo dalgúns cerebros da campaña da dereita que por vez primeira na democracia introduciron en Galicia un clímax de vampirismo lingüístico, con efectos especiais de morcegos radiofónicos e prensa de folletín.

Se algún dúbida nesta miña hipótese do horizonte subtraccionista, que repare nun detalle que debería figurar en grandes titulares nas páxinas de sucesos e que, non obstante, só foi referido, que eu saiba, neste xornal. Nada que ver coa pataca minuta do adxectivo auto subtraído por Pilar Rojo. Non. Eu falo dun suceso extraordinario. A desaparición da Cidade da Cultura!

Nos máis de corenta folios do discurso do novo señor presidente, nin unha soa mención á obra arquitectónica máis importante do mundo despois das pirámides de Exipto e o restaurante de vodas do Pazo de Cristal de Baio. Mais o Pazo de Cristal de Baio vaise inaugurar esta semana, mentres nada sabemos que pasou coa Cidade da Cultura. Ese si que é un lapso no discurso. Normal que se che escape un adxectivo, aínda que sexa nacional. Pero que desapareza a Cidade da Cultura, coas súas hectáreas, cos seus centos de millóns de euros, cos seus articulistas diarios mallando no despilfarro bipartito... iso si que é Subtraccionismo máxico!

Vou tentar preguntar ao novo presidente a ver como fixo. E de paso preguntarlle cando é a puxa do Audi e o mobiliario de deseño. Aínda que ao mellor tamén desapareceron xa co Subtraccionismo electoral. Digo eu que se es quen de facer desaparecer a Cidade da Cultura, que será da neveira pique-nique de Quintana?

A min o que de verdade me preocupa, moito máis que a Cidade da Cultura, é o que pasou co maletín de Walter Benjamin. Era o único que tiña cando chegou á fronteira de Port-Bou perseguido pola Gestapo e os esbirros franceses do réxime de Vichy. Aí morreu, na fronteira, acurralado. Non quería soltar por nada do mundo o seu portafolios. Agora que está felizmente resolto o caso da Cidade da Cultura, agora que xa desapareceu Anxela B. e máis o Anjo Mau, haberá que dedicarse a algo importante. Marcho de aquí, ver se atopo o maletín de Walter Benjamín, alí onde están as claves do antigo e novo Subtraccionismo.