_
_
_
_
Entrevista:MARÍA PILAR FREITAS | Filóloga | Luces

"O galego segue suxeito a prexuizos do franquismo"

A tese de doutoramento da filóloga María Pilar Freitas (Campo Lameiro, 1960), A represión lingüística en Galiza no século XX, analiza pormenorizadamente a lexislación, o papel das institucións públicas e privadas, o labor dos galeguistas e as mostras literarias do século pasado co obxectivo de demostrar a prohibición e o desprestixio que someteu á lingua dos galegos. O libro vén de saír do prelo e a súa publicación por parte da editorial Xerais coincide coas manifestacións dalgúns sectores denunciando a suposta presión que o galego está a exercer sobre do castelán na escola e na Administración.

Pregunta. Por que decide afrontar un obxecto de estudo de tal envergadura como é a análise dos fenómenos externos que condicionaron o uso do galego no século XX?

"A primeira resistencia ao galego na escola é a dos docentes"
"Trátase de conservar todas as linguas, que forman parte dun hábitat"

Resposta. O meu director de tese, o profesor da Universidade de Vigo Anxo Lourenzo, propúxome o tema e aceptei por dous motivos moi concretos. En primeiro lugar, porque a sociolingúística é un ámbito de investigación que me estimula; paréceme algo fundamental afondar nas relacións entre lingua e sociedade. E tamén por unha cuestión persoal, xa que eu nacín no medio rural e vivín ese proceso. Nós sentiamos vergoña por falar galego. Lembro sentir ese desprezo mesmo expresándome en castelán, cando estaba interna nun colexio de monxas. Debía ser polo acento, a denominación que nos aplicaban era a de gallegona.

P. Que pautas seguíu para acoutar a súa investigación?

Lo que más afecta es lo que sucede más cerca. Para no perderte nada, suscríbete.
SIGUE LEYENDO

R. Os meus puntos de partida foron os estudos xa clásicos de Xesús Alonso Montero e Pilar García Negro, entre outros. A bibliografía de autores galegos está na base, ao igual que os investigadores internacionais. Tamén pretendiamos facer unha nova cronoloxía da lingua e unha cousa vaite levando a outra. No tocante á lingua, a promulgación da Lei de Normalización Lingüística en 1983 marca un punto de inflexión e aí puiden deter a análise. Ao respeito da literatura, cheguei ata fins do século porque non hai unha data que faga de chave. Acumulei máis dun cento de citas de libros de creación!

P. E así completou este volume de case 900 páxinas!

R. O apartado dedicado á literatura supón, aproximadamente, un tercio do libro. A literatura é un espello desa persecución sofrida pola lingua a través dos seus falantes e do complexo de inferioridade que prendeu neles. Ademais, a literatura é unha arma de denuncia e reivindicación nas mans dos escritores.

P. As leis represoras dátanse xa no comezo do século. Cal foi o papel do franquismo?

R. A ditadura encargouse de que non houbese fisuras, eliminou calquer mínima fenda na administración e na escola, co cal o galego queda relegado ao ámbito da oralidade, o que favorece a súa deturpación, e á esfera do íntimo. Tampouco axudou nada a Igrexa, ao escoller o castelán como lingua de culto cando o Concilio Vaticano II abríu a porta o outros idiomas que non fosen o latín. Desmanteláronse as institucións, os galeguistas foron perseguidos e asasinados, os escritores galegos máis senlleiros sofriron campañas de desprestixio e o galego quedou ausente dos medios de comunicación. Isto deriva en que os cidadáns asocian a lingua oficial, o castelán, con criterios de utilidade e valor, mentres o galego se asocia con inutilidade e carencia de valor.

P. A publicación do seu libro coincide coa auxe dun movemento que pretende dar marcha atrás a décadas de traballo a prol da normalización lingüística, esixindo mesmo a revogación do decreto do ensino.

R. Son colectivos minoritarios, pero que fan moito dano e nos meten nunha sorte de involución despois de anos de intenso labor no que se favoreceron actitudes, como demostran traballos de macroinvestigación. Cando se afonda na cuestión, aparecen os problemas. O decreto do ensino non se cumpre nin de lonxe e a Lei de Normalización Lingüística, que é máis un catálogo de dereitos que unha norma prescritiva, leva moitos anos sen desenvolverse completamente. Mesmo non estaría mal que houbese discriminación positiva para o galego. Levo 25 anos dando clase e por primeira vez este ano veu un pai dun alumno a insultarme porque o seu fillo suspendera unha avaliación. Se cadra, o que ocorre é que hai algúns que pensan que as leis poden empezar a cumprirse.

P. Como ensinante, cre que o galego está suplantando ao castelán?

R. Hogano un neno escolarizado en galego non ten ningún problema para aprender castelán, mais os revés si, porque o castelán segue a ter maior presencia có galego. Para estudar galego existen as mesmas dificultades que para estudar unha lingua estranxeira.

R. É posible, actualmente, a escolarización monolingüe en galego?

P. Mais ben ao contrario. Hai que dicir que a primeira resistencia parte dos propios docentes. Algúns por comodidade e por non cambiar o costume non adoptan o galego como a lingua para as súas aulas. Non entendo ese temor e esa necesidade de protexer un idioma que falan 400 millóns de persoas en todo o mundo, como é o castelán, unha das grandes linguas, en termos cuantitativos, do mundo.

P. Aí é onde vostede aplica o concepto de ecoloxismo lingüístico.

R. Trátase de conservar todas as linguas. O que falamos forma parte do noso hábitat, é unha creación social e humana que reflicte a nosa cultura. Se temos un feixe de palabras para definir a chuvia é porque o noso clima é chuvioso. É o noso meirande trazo de identidade, por iso cómpre mantelo con vida.

P. Cáles son as causas desa oposición? Seguen agromando os prexuízos e o autoodio?

R. Seguimos sofrindo o herdo dunha ditadura de décadas e, amais, coido que se trata de voces pouco formadas. Falar de bilingüismo a estas alturas é non ter nin idea sobre o asunto, porque non existe. Só precisamos unha lingua para comunicármonos e se coñecemos máis, especificamos usos. Hai unha cita de Ben-Cho-Shey moi reveladora na que chama a moitos galegos "analfabetos gabanciosos": "Pois é algo inaudito que haxa xente que presuma de descoñecer o idioma do seu país".

Tu suscripción se está usando en otro dispositivo

¿Quieres añadir otro usuario a tu suscripción?

Si continúas leyendo en este dispositivo, no se podrá leer en el otro.

¿Por qué estás viendo esto?

Flecha

Tu suscripción se está usando en otro dispositivo y solo puedes acceder a EL PAÍS desde un dispositivo a la vez.

Si quieres compartir tu cuenta, cambia tu suscripción a la modalidad Premium, así podrás añadir otro usuario. Cada uno accederá con su propia cuenta de email, lo que os permitirá personalizar vuestra experiencia en EL PAÍS.

En el caso de no saber quién está usando tu cuenta, te recomendamos cambiar tu contraseña aquí.

Si decides continuar compartiendo tu cuenta, este mensaje se mostrará en tu dispositivo y en el de la otra persona que está usando tu cuenta de forma indefinida, afectando a tu experiencia de lectura. Puedes consultar aquí los términos y condiciones de la suscripción digital.

Archivado En

Recomendaciones EL PAÍS
Recomendaciones EL PAÍS
Recomendaciones EL PAÍS
_
_