Irudiaren indarra

Denboraldia zen taberna hartara sartzen ez nintzela. Geltokiaren ondoko auzunea utzi genuenetik. Taberna txikia da eta ilun askoa; billarrak ditu atzeko aldean. Auzoa nintzenean gazte-jendea joaten zen hara gehien bat, baina beti aurkitzen genuen txikiteoan galdutakoren bat, ardo itsaso kolorean abandonatutakoren bat, gizon bakarti eta naufragoak, beren buruengandik ihes egitean hondora jotako izakiak, beren etxeetan ere arrotzak. Isilik egoten dira bazter batean, sarbidera emanak begiak, handik esperantzaren izpirik sartu ezean, handik sarrera egiten duten neska eder lirainak ikusi eta gozatzeko, ikusiz soilik gozatzeko, neska banderak gehienak, gorputzaz bandera, ikur eta itsasontzi pirata egin dutenak, gorputzari gorputza kendu diotenak, hain baitira arinak eta panpinak. Pinpirinak.

Garai batean musika ona jartzen zutelako sartu nintzen hara. Tokia aldatuta zegoen, baina ez erabat. Emakume adineko baten aurpegian gaztaroko arrasto batzuk ikus daitezkeen moduan, aurpegi bat historia baita, emakume aurpegia emakume historia zedarritua, halaxe egin zitzaidan lehen begiratura ezaguna. Kolorea zuen ezberdina, eta argia alaiagoa zen. Jabeak ere ezberdinak ziren, ez ziren neure garaian ezagututako haiek. Musika ere ezberdina zen. Ez dut musikarik gabeko mundurik irudikatzen inondik ere, musikarik gabeko mundua onartezina, itsusia eta basatia baitzait. Beraz, entzuten ari nintzen hartara jarri nituen, belarriak ez ezik, gainerako zentzumenak ere bai. Edaria eskatu nuen, garagardo bat, eta botila eskuan pausu batzuk eman nituen taberna berrituan zehar, zaharraren arrastoak aurkitu nahian.

Betiko tokian zen, tabernan jazz-musika entzuten zenean bezalaxe, Miles Davisen argazkia. Begira geratu nintzaion. Oroimenaren ateak ireki nituen. Badakit oroimen handirik ez dutenek, edo oroimenera ohitzen ez direnek, oroimena zentzumen segurutzat jotzen dutela, zientzia fidagarria balitz bezala. Nik ez, ordea. Badakit faltsu, traidore eta engainatzaile dela, ez dela egiarik sartzen haren ateetatik barrena, egiaren ilusioa baizik, gure begiek bereizi ezin duten ilusio tranpati, jokozale eta iheslaria. Ez dakit 1990eko urtean egindakoa ote zen, Donostiako Jazzaldian, ala lehenagokoa. Urte bat geroago hil zen, gaztetatik berarekin eraman zuen gaixotasunak erasanda. Argazkia, ordea, han zen, heriotzaren erasoetatik libre, heriotzaren zulotik aske, heriotzaren garaile.

Garagardoa hustu nuen. Komunera joan nintzen, burua bustitzera, keinu horrekin ideiak ere busti eta freskatu egingo nituelakoan. Nire aurpegia ikusi nuen ispiluan. Nahi dutena esango dute ispiluetako irudiei buruz, norberak bere aurpegiaren aurrean izan zena eta izango dena ere ikus dezakeela. Nahi dutena esango dute, irudiaren gurtzaileek, baina nik ikusten nuena besterik ez nuen ikusten, iraganaren arrastorik gabeko haragia, iraganaren tortura markarik gabeko aurpegia, iraganaren zaurien aztarnarik gabeko larrua, orain hutsa.

Barrara itzuli nintzen. Bazter batean gizon bat zegoen eserita, baxoerdi bat eskuan, burumakur eta erdi eroria bere eserlekuan, pentsamenduak hitzez uxatu nahian, edo hitzak pentsamenduekin lotu nahian, auskalo. Keinu bat egin nion tabernariari, gizonarena ere ordaintzeko adieraziz. Tabernaria, mutil gazte, eder eta galanta, ile-motz eta elegantea, gizonarengana joan zen eta hatz batez seinalatzen ninduela esan zion, entzuteko moduan.

-Xipri, lagun horrek gonbidatzen zaitu.

Gizonak aurpegia altxatu zuen, eskua askatu zuen edalontzitik eta agurtu egin ninduen, irribarre batez lagundurik. Begira geratu nintzaion, Miles Davisen argazkiari bezala, eta ezinegona sortu zitzaidan barrenean, zerbaitek ikara egin balu bezala bihotzaren tokian. Gizonaren aurpegia eta Miles Davisen argazkia biak batera ezagutu nituen, aspaldi. Egiaztapen hori izan zen barrena irauli zidana. Ez ziren ez bata ez bestea batere aldatu, biak betikoak ziren. Orduan ziurtatu nuen, susmoa besterik ez zena: iragan denbora atzerria da.

-Nik zu ezagutzen zaitut! -esan zidan Xiprik-. Lehen sarritan etortzen zinen hona.

-Lehen? -galdetu nion.

-Bai, lehen, atzo, ez al zara gogoratzen?

Ordaindu eta joan egin nintzen kalera.