Teknika hitzen mesedetan

Euskara hizkuntza zaharra da, baina ez zaharkitua. Ez luke izan behar, behintzat, ordenagailuen aro honetan ere. Egia da konputagailu pertsonalak ezinbesteko baliabide bihurtu direla, etxean nahiz lanean, dokumentazioa bildu eta testuak irakurri eta idazteko. Teknologia berrietan euskaldunek euskara erabiltzen jarrai dezaten, ezinbesteko baldintza da informatikaren arazoei aurre egingo dieten baliabide berriak sortzea. Horrexetan dihardu, duela bi urtez geroztik, Eleka enpresa gipuzkoarrak. Hamar langile ditu, gehienak ingeniari informatikoak edo Euskal Filologian lizentziatutakoak. Guztien artean, infoingeniaritza linguistikoa izeneko alorrean murgildu dira produktu eta zerbitzu berriak abiarazteko, hau da: abangoardiako teknologiaz baliatu dira euskararen mesedetan.

Infoingenieritza linguistikoa teknologia berriez baliatzen da hizkuntzen mesedetan

Programek memorian gordetako terminoak erabiltzen dituzte itzulpena errazteko

Proiektua Ixa ikerkuntza-taldearen eskutik sortu zen, Euskal Herriko Unibertsitateko (EHU) Informatika Fakultatean. Infoingeniaritza linguistikoaren sekretuak arakatu ondoren, ekimenaren bultzaileek Elhuyar Fundazioarengana jo zuten. Eleka enpresa Ixa eta Elhuyarren arteko lankidetzatik sortu zen 2002 urtean, euskararen aldeko baliabide informatiko berriak erakunde eta pertsona guztiengana zabaltzeko asmoz.

"Teknologia linguistikoak munta handiko inbertsioak eskatzen ditu, baina gure enpresaren tamaina ikusita, argi dago gu ez gaudela diru-premia horiei erantzuteko moduan", azaldu dute Elekako proiektu-koordinatzaile eta marketing zuzendari Ibon Aizpuruak eta Iñaki Arantzabalek. Proiektuaren mugak kontuan hartuta, "Elekaren helburua unibertsitatea eta gizartearen arteko zubi-lana egitea da, ikerkuntzaren emaitzak hiritar guztiengana irits daitezen", gaineratu dute. Ildo honetan, lankidetza hitzarmenak sinatu dituzte Deustuko Unibertsitateko eta EHUko ikerketa-taldeekin.

Ikerkuntza, garapena eta berrikuntza uztartuz -I+D+I siglez ezagutzen dena-, Elekak euskara eta teknologia berrien arteko harremanak erraztu dituzten hainbat baliabide plazaratu ditu. Ezagunena, Xuxen izeneko zuzentzaile ortografikoa da, sarean erabiltzeko bertsioa -Xuxennet- duena. Ondoren, Elhuyar-Word hiztegia garatu dute. Aplikazio informatiko hau Word 2000 testu-prozesagailuari erants dakioke, eta deklinatutako edozein hitzetatik abiatuz, hitz horri dagozkion itzulpen guztiak ematen ditu, euskaraz nahiz erdaraz. Itzulpenak adiera eta kategoria gramatikal guztiak bilduta agertzen dira, hizkuntza batetik besterako baliokideak barne.

Oso bestelakoa da Xerlok-en betebeharra. Internet osoan edo intranet jakin batean erabil daitekeen zainketa sistema honi esker, bezeroen beharrizanei egokitutako xehetasunak aurki daitezke, ziztu bizian aurkitu ere: argitalpen periodikoetan agertutako erreferentziak, webgune desberdinetan azaldutako informazioak, erabilera eta maiztasunaren araberako xehetasun estatistikoak eta abar. Hitz gakoak sartuz gero, Xerlok-ek sarean diren webguneak arakatu eta informazio-buletin bat osa-tzen du, hitz horiei dagozkien aurkikuntza guztiak bilduz.

Elekako kideak OCR programaren euskarazko egokitzapenean ari dira lanean. Programa horrek prozesa daitezkeen testuak bilakatzen ditu liburu, egunkari, aldizkari eta bestelako agiriak eskaneatuz sortzen diren agiriak.

Itzulpengintzarako lanabesak ere diseinatu dituzte. Horretarako sortu duten programak egindako itzulpen guztiak gordetzen ditu memorian, "itzultzaileari memorizatutako termino edo egitura egokiak proposatzeko", azaldu du Arantzabalek.

Hainbat enpresa, erakunde eta ikastetxe daude Elekaren bezeroen artean. Enpresa honek sortutako erremintek helburu garbia dute: euskaraz lan egiten dutenen jarduera erraztea.