Ophelia and company

Kanta ezagunean bezala ('maitiak galdegin zautan boltsa banuenentz'), espero dugun baino gutxiago ematen zaigunean ('boltsa?, boltsa banuela, bainan dirurik ez'), ustekabea desatsegina izan ohi da, desioak errealitatea erremediorik gabe gainditzen baitu. Eta halaxe suertatzen da maizegi: errealitateari, ezagutu eta ukitu nahi dugun errealitate horri zerbait falta zaio askotan, kantako boltsari dirua bezala.

Londresera egindako nire lehenbiziko eta oraingoz azken bidaian sentipen horren samina dastatzeko aukera izan nuen. Astebete eman nuen hirian. Kalerik kale luzaroan ibili ondoren, haietako egun batean Tate museora joatea erabaki nuen. Hezkuntza ertaineko garaietatik ezagun samarra egiten zitzaidan arren, egia esan, ez nintzen gogoratzen han gordetzen ziren koadroez (ondoegi ikasi ez genituenaren seinale), baina British Museum-ekin batera, oraindik ere gogoan bizirik zirauten izenetako bat zen. Tate Gallery-n sartu bezain laister, gida-liburu bat eskuratu nuen. Eraikinaren eta erakustokien eskemei jarraiki, berehala galdu nintzen Ingalaterrako Ertaro eta Berpizkundeko koadroen artean. Denbora dexente eman nuen gela amaiezin horietatik atera aurretik. Ikusi nahi nituen koadroek, gidaren arabera, hurbil samar egon behar zuten, aldameneko gelaren batean, baina sekula iritsiko ez nintzela pentsatu nuen instant batez.

Bat-batean nire aurrean agertu ziren, ordea. Prerrafaeliten sala osoa. Dante Gabriel Rossettiren Beata Beatrix koadroak erakarri ninduen hasiera batean. Uste nuen baino txikiagoa zen: baina hantxe zegoen Elizabeth Siddal-en aurpegiera berezia, errepikaezina. Koloreak desagertuz doaz Rossettiren emaztea izan zenaren atzetik eta honen distira zurbilak ez dirudi mundu honetakoa. Rossettirenak sailean ikusi ahal izan nituen, atzerriko museotara eramanak zirenak kenduta. Utzi zidaten inpresioak beste edozein lan ikusteko gogoak lapurtu zizkidala otu zitzaidan.

Eta halere zerbaiten falta nabari nuen: bazen ikusi behar nuen koadro bat, oraindik nire begiek atzeman ez zutena. Hasieran sentsazio baten pisua soilik zeukan ikusi gabeko koadro hura forma hartzen ari zen pixkanaka, sala handi haren erditik nindoan heinean. Banekien (baina ez dakit zergatik) gerturatzen ari nintzela. Halako batean nire ezkerraldean ikusi nuen berriz ere Elizabeth Siddal, oraingoan hilik, errekasto batek lorez inguraturik norabait zeramala. Bai: Ophelia zen, John Millais-en lan miresgarria, Rossettiren emazte gazteari, diotenez, bizitza kendu zion koadroa (Millais-ek bainuontzi batean etzanarazi baitzuen lau hilabetetan zehar, koadroari ahalik eta bizitasun eta errealitate-itxura gehien ematearren). Koadro haren aurrean beste noizbait izanda banengo bezala sentitu nuen neure burua (Rossettiren bertsoek dioten moduan, 'I have been here before / but when or how I cannot tell').

Giroa zoragarri bilakatu zen. Koadro haren inguruan zerbait gertatzear zegoela sumatu nuen, momentu hari artean ere zerbait falta zitzaiolako agian. Jende gutxi zegoen salan, baina nire ondoan gizon bizardun bat agertu zen: gaztetasun zantzu nabariek haren adina ezkutatzen zidaten, baina heldua zen eta serioski ari zen koadroari begira. Bat-batean nire barneko iluntasuna ezusteko burutapen batek argitu zuen: banekien nor zen gizon hura, argazkietan behin baino gehiagotan ikusia nuen: Ramon Saizarbitoria idazle euskalduna. Ez nuen gehiegi pentsatu hari hitz egin aurretik: 'Kaixo Ramon! A zer ustekabea! Beno, zuk ez nauzu ezagutzen; nik zu, ordea, bai. Zer? Apunteak hartzen?'. Ingelesezko nire ezagupenak sekula ez dira jarioak izan, baina hark erantzun zidana ulertzeko adina banekien: 'Sorry, I don't understand you'. Jakina, hura ez zen uste izan nuen pertsona eta burumakur, lotsa irentsi ezinik, atera nintzen museotik. Errealitateari zerbait falta zaio beti, batez ere harengandik gehiegi espero dugunean. Literaturak errealitateari behar baino gehiago eskatzera eraman ninduen orduan ere.