Erbestean

Igandea da Parisen, azoka eguna Bastille Plazan. Saltokiak zabaldu egiten dira kalean bi aldeetara. Ahots asko, hizkuntza desberdin asko entzuten da: barazki-saltzaileak magrebtarrak dira gehienak, itxuraz ere antzematen zaie: begi beltz zorrotzak, aurpegi argal eta beltzarana; ardo-saltzaile asko portugaldarrak dira, gizon lodiak, esku gorri haragitsuak; gazta-saltzaileak paristarrak dira, emakumeak gehienak, emakume handi eta loditzera emanak, emakume ahots garbi kantaria dutenak; harakinak biarnesak dira, gizon handi sendoak, okela papera legez mozten dutenak, oso dotore, baiki; arrain-saltzaileak bretoiak dira, gizon bibotedunak, barre eta txantxa ugari darabiltzatenak. Badira lore-saltzaileak ere, ekialdeko emakumeen jitea dutenak, portzelanazkoak dirudite haien aurpegiak, eta ahotsa, hortz zurien artetik jauzika ateratzen dena, kristalezkoa. Badira pitxi-saltzaileak ere, Sierra Leonakoak omen, gerratik ihesi etorriak. Koloreen festa da igandeko azoka, usainen lehiaketa, begi-belarrien gozamena. Azoka amaitzen den tokian, lau musikari daude, hiru biolin-jotzaile, gizonezkoak hirurak, eta kontrabaxu-jo-tzaile bat, emakumezkoa bera, beren tresnak, beren paperak jasotzen. Neska-mutil batzuk daude haiei begira, ahotsak entzuten dira kolore eta usainen artean galtzen direnak. 'Mozart jotzeko ausardia izan dute', 'Beethovenen soka-laukotea zoragarri eman dute hasieratik bukaeraraino'. Bozgorailuek ekarritako patxangak lehengo soinuak baztertu eta bota egin ditu kanpora, erbestera.

Musikariak tresnak gorde eta aurreko tabernara joan dira. Musika emanaldian lortutako dirua, txanpon asko eta billete gutxi, batera jarri dute. Gosaltzeko eskatu dute, gizonezkoek xerra bana patatekin eta Bordeleko ardo merkea; emakumeak tortilla bat eta Alsaziako garagardoa. Eseri egin dira. Ni ere haiekin eseri naiz, ohituta behar dute, nonbait, ez baitute eragozpenik jarri. Aurkezpenak egin ditugu: Paul, Kostas, Tomas dira gizonezkoak; Odile, emakumea Nongoak diren galde egin diet. Gizonezkoak jaiotzez Sarajevokoak dira, baina gaur egun ez dakite nongoak diren. Gerra piztu zenean, ordu arte auzokoa izandakoa gorrotatzeko ez gogorik ez indarrik izanik, ihes egin zuten, bakoitzak bere bidetik. Konta dituzten historiekin nobela bat aise idatz daitekeela iruditzen zait, Odiseok berak ez zukeen berdinduko halakorik, heriotza zer den ezagutu baitute, heriotza bere forma guztietan, lehergailuz, balaz, labanaz, urkamendiz eragina, izotzez, orbelaz, lastoz, porlanez estalia, goseak, nekeak eta heriotza-nahiak ekarria. Amaitutakoan isiltasuna egin da, arnasarik hartzen ez duen isiltasuna, atsedenik behar ez duen isiltasuna, musikarik nahi ez duen isiltasuna.

Emakumea errusiarra da. Bere historia desberdina da erabat, besteenekin alderatuz gero. Eramangarriagoa ere bai, Moskutik, etorkizunik ikusten ez zuelako, bere bizitza pobreziagatik, gizartearen gristasunagatik, itxaropen ezagatik, mugaturik ikusten zuelako ihes egin zuen eta Europa osoan zehar ibili ondoren Parisa iritsi, eta kalez kale kontrabaxua jo ondoren, biolin-jotzaileek beraiekin jotzeko eskaini zioten, laukote modura. Klasikoak jotzen dituzte, Mozart eta Haydn, Beethoven eta Smetana, esaterako, eta, aitortu dutenez, lotsa pixka batez aitortu ere, bizitzeko adina ateratzen omen dute.

Haien bizitza miresgarria dela esan diet, inongo ez izatea gutxi batzuen eskura dagoen dohaina dela, ez hemengo ez hango ez inongo izatea dudala helburu; honat-harat ibiltzea dudala gogoko, bideak eta plazak lagun. Destaina keinua egin du Tomasek; begiak behera eraman Kostasek; zigarroa piztu eta kezko hodeiak botaka hasi Paul; eskuez aurpegia estali du Odilek, ezer gehiago ikusi nahi ez balu bezala.

- Zer, ez al da polita erbestea? Ez al da lehenago ala geroxeago denok hartuko dugun etxea? -galde egin diet.

- Erbestea bihur daiteke oinaze, bihur daiteke min sor, musika edo poesia, baina sekula ez etxe -esan dit Tomasek.

Ordaindu eta joan egin naiz kalera, eskuak poltsikoan, neure benetako etxearen bila.