Desafiuzar, usura: as palabras intratables

Chegan reptando desde o fondo dos seus tobos, onde a Historia as arrombara. Decretáramos que pertencían ao pasado, porén aquí as veñen, retornadas, campando nos titulares de prensa. Hai dous anos publiquei un relato, baseado en feitos reais, sobre unha muller desafiuzada a mediados do século XIX, no tempo da mocidade de Rosalía. Un amigo tomoume a requesta: “Houben procurar esa palabra rara no dicionario”. Desafiuzar: case 1.400 familias galegas desafiuzadas no que vai de ano. Non é unha soa palabra intratable, son 1.400, unha ringleira á que non se lle ve fin, un estoupido de xermes malignos infectando a vida galega. A outra cara de desafiuzar é usura. O dicionario defínea como “prestar cartos con xuros desproporcionados”. Ou como sinónimo de “ganancia excesiva”. Quen son os usureiros? Durante anos fixéronnos crer que o usureiro era un personaxe literario, o Shylock do Mercador de Venecia, algúns incluso amables, como o Scrooge de Conto de Nadal, ou o Tío Gilito de Disney. Enganabámonos: os usureiros están aquí, cobraron prezos desorbitados por pisos que agora se negan a aceptar a cambio de condonar a hipoteca. Están aquí, facéndose ricos cos xuros da débeda dos países. Ao contrario de Scrooge, non se van arrepentir na última páxina do conto. Coñecemos os nomes dalgúns: recomendo o artigo de Geoffrey Geuens no último número de Le Monde diplomatique: Especulación y chantaje con la deuda: Los mercados tienen nombre y apellidos. Máis palabras intratables: hipoteca, especulación, chantaxe. Van enguedelladas como cereixas, hai desafiuzamentos porque antes houbo usura e especulación.

Xa que logo, se a realidade impón a presencia —nas novelas ou na rúa— destes mortos viventes, se temos que facer pasar pola nosa lingua desafiuzar e usura, recuperemos contra elas outras palabras que algúns crían perdidas: resistencia, rebeldía, revolución.

Entre os últimos libros da escritora Marilar Aleixandre está A Cabeza da Medusa  (2008)