Eu tamén son “negro de merda”

Que tal o matarratas?”. Herta Müller estaba a comer un anaco de kebabnunha rúa alemá e foi interpelada así, de xeito provocador, por un grupo de mozos. Ao primeiro, a escritora, premio Nobel de 2009, ficou abraiada. A que viña aquilo? Que estaban a dicir? Por que? Logo decatouse de todo. Os mozos neonazis burlábanse dela pola comida, ao estilo kurdo, que tiña nas mans. E foi cando ela respondeu ao figura rapado: “O matarratas telo ti no cerebro”.

Lembreime desta historia lendo unha entrevista publicada nas páxinas de Deportes de La Voz de Galicia (30.3.2012). Gústame ler os xornais atrasados, os que van ficando nun recanto na morea, destilando o tempo, e de cando en vez botas man deles, ao chou, e en lecturas oblicuas encontras terras incógnitas, iso que Lezama Lima chamaba “o reverso enigmático”. Neste caso, unha conversa cun mozo xogador de fútbol, Paolo Tabares Carvalho, titular do Dorneda, na categoría da Segunda Autonómica. Iso que chamamos fútbol modesto.

O primeiro que me fixo prender nesta páxina esquecida foi o titular: “Estou farto de que cada fin de semana me chamen negro de merda”. A entrevista non ten perda. Un traballo magnífico que asina Antón Bruqueta. Quen é Paolo Tabares Carvalho? Por que o alcuman cada partido? Paolo é galego de berce. Naceu na Coruña en 1989. Os seus pais procedían de Cabo Verde. Así que tamén niso Paolo é moi galego: de estirpe emigrante. O seu primeiro equipo foi o Orzán, un dos históricos do fútbol herculino. El é un amador do fútbol, brillante e lizgairo no xogo, gustaríalle chegar a profesional, claro, mais agora gánase a vida como cociñeiro. Mais hai un detalle, polo visto, que o fai diferente no campo. A súa cor de pel.

Até cando a federación de fútbol de Galicia vai permitir a vergoña dos insultos racistas?

Cada domingo insúltano. Non só a el. Tamén a outros, doutros equipos, que non son coma nós. Atención. Vai Carvalho coa bola. Canea o central. Tira a rentes do chan. Gol! E entón o rostro pálido bufa: “Negro de merda!”. E de parte do público chega a mesma irradiación noxenta: “Negro de merda!”.

Non é unha excepción. Un mal día. Un subconsciente que traizoa. Unha parvada que esvara furtiva, sen querer, pola boca. O que, dispensando, chamamos unha cagada: “Cagáchela, machiño, e xa está!”. Non. É unha agresión persoal, un disparo verbal, feito adrede, que se repite domingo tras domingo. Conta Carvalho: “En calquera disputa cun rival, en calquera discusión, é o primeiro que utilizan. É o que che soltan de seguida na cara”. Moitas veces nin sequera media a disputa ou a loita polo control da bola no campo. Hai campos onde, antes de empezar, xa se oe remoer a engrenaxe do odio. “As veces chegou a un lugar, e xa digo: Uf! A que me espera!”. E velaí, sen mais, o retrouso racista: “Negro de merda!”.

Doe: “Non saben o dano que fan”. Se cadra algúns dos que alcuman, e dos que non alcuman, pensan que non é tanta a cousa. Mesmo dirán: “Cousas do fútbol!”. Mais, que ten de ver o fútbol, o xogo da bola, co insulto racista? Ao primeiro, en non poucos países, non deixaban xogar en competicións á xente de cor. Tamén no fútbol había apartheid. Mais un día saíu ao campo, en Brasil, a Marabilha Negra, así o chamaban. E todo cambiou. Foi unha viradoira para os ríxidos esquemas de xogo. Deulle a volta ao fútbol.

Haberá quen pense que o insulto racista é unha responsabilidade exclusiva de quen insulta. Esa ladaíña de que o campo de fútbol é un espazo de desafogo, un depósito onde hai xente que vai aturuxar e outra a trousar o lixo mental que acumulou durante a semana. Oculto na masa, o bocalán bota fóra o monstro que leva dentro: mata o árbitro, vila a nai e insulta a un xogador non por como xoga senón pola cor da pel.

Mais non. Non é só un problema do elemento que insulta. O racismo é unha peste que se espalla se non se afronta. Non hai desculpa por “motivos sociais”. Hai racistas pobres e ricos, empresarios e catedráticos. Mesmo aniña na cultura. Walter Benjamin dicía que detrás dun documento de civilización adoita agocharse outro de barbarie. Non hai moito lía a un escritor que se refería ao presidente de Venezuela como O Mono. Non unha vez, senón con doente teimosía. E reparen nas cousas que por mor de nacionalizar unha empresa petroleira se escribiron e dixeron da presidenta de Arxentina, Cristina Fernández, por certo neta de galego e asturiana.

Castelao é un referente para moitos eidos. Pero a min un dos castelaos que máis me interesa e conmove é o Castelao internacionalista que se revolta contra o racismo. O Castelao xudeu. O Castelao negro. Cando era un exiliado en Nova York, case cego e baixo vixía do panóptico e paranoico Edgar Hoover, fixo o seu albume de debuxos de negros de Harlem. Castelao sabía de que lado tiña o corazón, pero é que ademais debuxaba como Deus. A federación de sociedades de loita contra o racismo en América nomeouno membro de honra por esta obra. Para min, o máis valioso recoñecemento outorgado nunca a un artista galego.

Son máis xogadores, xunto con Paolo, que sofren a peste do racismo nos nosos campos. É obriga dos árbitros o sancionar e reflectir estes insultos nas súas actas. Tamén dos directivos dos equipos o identificar os que actúan como racistas. Un insulto racista é unha agresión persoal, mais tamén pon a proba a comunidade onde se produce. Até cando a federación de fútbol de Galicia vai permitir esta vergoña? A maioría dos xogadores e dos amadores do fútbol deben acalar por dignidade propia os bocapodres que teñen esa merda racista na cabeza. Se non, cando nos decatemos, a merda será unha marea.