O momento dos músicos libres

"A improvisación é un camiño para chegar a outros lugares, unha forma de aprendizaxe continua". Pablo Rega é un músico coruñés residente en Barcelona que podería estar horas disertando sobre a improvisación libre na música. Rega é un dos membros da Orquestra de Música Espontánea de Galicia (Omega), unha das tres orquestras de improvisación que existen no Estado, e o epicentro sobre o que está a xurdir unha escena da improvisación libre en Galicia. "A improvisación é un proceso moi atractivo pola capacidade de variar o discurso según o que vaias atopando no camiño", comenta Rega, que forma parte tamén da Banda de Improvisadores de Barcelona (BIB).

Pablo Rega foi compoñente dun mítico grupo do rock galego: Kozmic Muffin. Desta banda de finais dos noventa, próxima ó rock sinfónico e á psicodelia, parte a árbore xenealóxica desta corrente que se instalou en Galicia nos últimos anos. "Despois de Kozmic, hai uns dez anos, formamos con Luis Legido na Coruña o primeiro núcleo chamado Parto, antes de empezar a experimentar con Omega", di Patxi Valera, membro das dúas bandas mencionadas e coñecedor desta escena en Galicia. "Na improvisáción ves como é a persoa máis que o músico. O arriscado é que non levas máscara e tocas según o estado de ánimo dese día", explica Valera, que tamén desenvolve outros proxectos personais no eido da experimentación. Valera explica cun exemplo cotiá, a implicación dos músicos que improvisan: "podes tocar de rutina e estar pensando ó mesmo tempo que esqueceches a roupa na lavadora, pero na improvisación hai que estar atento só a isto".

Durante anos, o único lugar cunha programación estable adicado a esta disciplina foi a Sala Nasa de Santiago, onde tiveron lugar durante anos as Sesións Vibracionais. Desas actuacións saíu Omega, que conforman unha vintena de músicos, e o xermolo de varios grupos que hai na actualidade. Desde o grupo Fase na Coruña, pasando por Lupercal en Santiago, ou o grupo RT2DV de Vigo, unha formación comandada por mulleres. "Somos unha novidade, porque facemos improvisación desde un cuarteto de cordas inusual, con contrabaixo, non o clásico", comenta a violinista Elena Vázquez. RT2DV é un exemplo do eclecticismo destas formacións. Nela converxen desde un músico de hardcore ata compoñentes que veñen da clásica ou a música popular, pero todas con formación de conservatorio. "Vindo dunha formación con tantos corsés, traballar coa improvisación dá a satisfacción de chegar á liberdade absoluta", comenta Elena Vázquez.

Todos os músicos que traballan no eido da improvisación teñen un perfil marcado por unha ansia de experimentación permanente. "É moi interesante liberarse como músicos e buscar outras posibilidades. Este proceso deixa un espazo libre á imaxinación", di Quique Otero, outro dos ex membros de Kozmic Muffin, e que tamén pertence a Omega. Para Otero, a improvisación é ante todo "un enorme exercicio de creación, onde o bonito é a inmediatez do momento". Polo de agora a improvisación medra, aínda que sexa moi minoritaria. "Se xa é minoritario o jazz, imaxínate isto", bromea Otero. Pero como di a violinista Helena Vázquez: "A satisfacción é cumprir a utopía do músico completamente libre".