A Caixa no país de Chasco

Eu fun un dos nenos da hucha. A hucha era unha divindade para nós. Se cadra por iso tiña a feitura en barro dun porco. A gran metáfora da fartura en Galicia. O cocho, o rancho, o quino, o porco. O animal adorado para ser sacrificado. E iso era para nós tamén a hucha, o peto. Abríanche a cartilla de Aforro Infantil cos cartos de agasallo dos parentes o día da Primeira Comuñón. E esa cartilla era o máis importante pasaporte. O pasaporte para un país chamado Futuro. Así, a túa sorte ía unida á da Caixa. Ao porco, dispensando. Porque canda a cartilla dábanche o peto que tiña ese deseño do patriótico animal. No lombo do porco había unha fenda para meter as moedas. Que laborioso e que satisfactorio era ir alimentado o noso porco. Até que chegaba o gozoso día da matanza, cando a hucha estaba chea. Escachabas a figuriña e levabas as moedas á Caixa. E o valor ficaba alí, na cartilla, no pasaporte para o Futuro.

A idea era chegar a un país chamado Futuro. Mais o que lemos é un letreiro que pon: Chasco

A idea era esa, chegar a un país chamado Futuro. Mais o que lemos na estación é un letreiro que pon: Chasco. Non sabemos o que pasou nin o que pasará. Pero estar estamos no país do Chasco. Hai que saír de aquí como sexa. Non imos quedar parados en Chasco!

Para saír de Chasco cun certo rumbo sería interesante saber o que pasou. O que pasou, pasou, pero que pasou? Por que as caixas galegas chegaron a esta situación?

Para saír de Chasco, cómpre que os representantes do pobo representen o pobo e non ao FMI. Tanto o Goberno central como o galego deben entender que o que hoxe chamamos Novacaixagalicia non é unha simple galla do sistema financeiro. Da súa re-existencia depende en grande medida que Galicia sexa un almeiro, un ecosistema fértil, ou un camposanto, un cemiterio de panteóns desamortizados e nichos alugados.

Para saír de Chasco, temos que querer chegar a algures.

A onde ir?

A Galicia, por exemplo. Sería interesante que os que gobernan Galicia saíran dunha vez de Chasco para ir a Galicia.

O porquiño da conta de Aforros Infantil escachou hai tempo. Mais ter temos unha hucha chea de marabillas. Un peto anti-depresivo. Cheo de ex conxuros contra o mal de aire. Cheo de agasallos.

"Dans mon pays on remercie", di un poema de Renè Char. Eu que dou as queixas, quero vivir tamén nun país onde se dan as grazas.

"Todo o que non se dá, acaba por podrecer", dicíame onte Victorino Pérez, o gran estudoso de Prisciliano e Salvador Pániker. Ese país de dar as grazas cultívase no interior, ás veces na máis estrema soidade, mais acada razón de ser cando se partilla. Cando sae fóra.

Así que eu quero dar as grazas a Manuel Penín, escultor, que hoxe, venres 28, inaugura unha escultura dedicada a dona Obdulia, no casco vello de Ourense. Non busquen a dona Obdulia, nin á filla Lola, que continuou a súa obra, nos libros de historia. Na súa casa, máis que humilde, dona Obdulia criou non só os seus fillos. Tamén, e ao longo de corenta anos, a uns douscentos nenos e nenas que non tiñan, por dicilo así, un niño onde acougar. Rapaces os máis deles fillos de mulleres que exercían a prostitución en tempos de subsistencia e en condicións de miseria. Obdulia fixo da súa casa unha arca. Alí sempre había comida quente e un oco de acougo. Un fogar. Teceu esta muller, crente pero non papahostias, unha auténtica rede social. A farmacia Bayón, o pediatra doutor Gallego, o libreiro da Padre Feijóo... Era dura. No xeito de falar non se andaba con lerias: "Teño cen pesetas e teño que mandar a escola a estes fillos de puta, a ver que facemos?". Cando algunha crianza estaba doente, ou choraba, sempre tiña a peirao, o colo de Obdulia. Todas as mañás a lavar roupa nas Burgas, cunha recua de nenos detrás. Fora cociñeira do gobernador no tempo da República. Déralle de agasallo unha radio Marconi. Ese era o seu único escape: as radionovelas.

E agora Manuel Penín, que coñeceu ese mundo en vivo, conseguiu do concello de Ourense apoio para colocar unha escultura de homenaxe. Unha peza que se inspira xustamente na táboa de lavar.

E eu doulle as grazas por partillar esta historia descoñecida.

Xa que falamos de infancia, outro agasallo para partillar no país que sabe dar as grazas. Os arrolos de salitre, o disco de cantigas de berce de Xabier Díaz e Guillermo Fernández. Imaxino o balsámico efecto nas crianzas. Son voces que o corpo non pode esquecer. Mais eu escóitoas como baladas que van alén do tempo. E mesmo cun desacougo que esperta a liberdade. A radical procura da liberdade que está na cerna do SÓS de Mercedes Peón. Todos sabemos que hai outras vibracións no cosmos cando canta Mercedes. Tamén o criador desasosego da liberdade.

Ese é o fío paradoxal, sutil, apaixonante co que arrinca O sol da tristeza (A figura do pai na obra de Manuel Antonio), de Fidel Vidal, e que publica Espiral Maior. Vidal compón un dos máis suxestivos textos escritos nunca sobre unha figura literaria galega. Un estrelampo na escuridade: "O sol da tristeza é o sol da liberdade. Só o home atrapado no desasosego, mesmo por un trastorno físico que o fai sabedor do seu corpo, sentirase home, ou sexa, saberá de si e da súa existencia".

Outro agasallo de natureza poética. O da páxina poesiagalega.org. Non é doado encontrar espazos así, onde a sensibilidade, o humor, a sabedoría, a ollada fértil, é levada ao estremo. Unha web que vale un Gaiás! E no cinema o agasallo de 18 comidas, de Jorge Coira. E no país de dar as grazas, a novela Periferia de Iolanda Zúñiga, da que saes arfante, sendo outro. E un agasallo que é unha descuberta na propia terra: O discurso dos afluentes (Viaxe polas aldeas e lugares do Salnés), de Miguel Anxo Martínez Oubiña, en Edicións A Nosa Terra... E para saír de Chasco outra cousa que se pode facer é mercar o Galeoke. Feito con xeito. Se un país non canta, si que se foi ao carallo.