Onde está a saída

"A saída é a resposta; a saída imposíbel, a pregunta". A formulación do escritor xudeu Edmond Jabès, inserida na poética da errancia do Libro das preguntas, segue ecoando fóra do seu tempo. Cambiándolle a matriz, seis filósofos novos achéganse, telegraficamente, á pregunta polo presente. De que xeito se podería pensar esta época?

Rosa María Varela. Doutora europea cunha tese sobre Kant e os inicios do idealismo alemán, dirixida por Arturo Leyte e dispoñíbel na Rede, Varela (Santiago, 1972) traballa agora preto de Zaragoza. Na reflexión sobre o presente, recorda o fracaso -e algo máis- da psicopedagoxía. "O aspecto liberador da educación, da Ilustración, era o xeito noutras épocas de saír da caverna. Hoxe iso non é aprezado polos mozos que pasan polo sistema educativo, onde o saber, como produto, tense que servir rápido para o consumo. Se o saber non o conciben como liberador e se, malia á súa formación, non conseguen traballo, que lles queda? Hai saída posíbel fóra da caverna ou xa non, nin dentro nin fóra? Ten xeito esta época?".

Francisco Conde É autor de Unha introdución a Heidegger (Baía, 2007) e monografías como Cosmopolitismo vs Globalización. Unha introdución a Ulrich Beck (en Estaleiro Editora para 2012). Interesado en Nietzsche e no pensamento francés da segunda metade do XX, Conde (Vigo, 1978) decidiu achegarse a el pasando pola fenomenoloxía (máis en concreto, a teoría do coñecemento de Husserl). Logo da súa tese doutoral, centrada no mestre de Heidegger, quixo fuxir "do pensamento do pensamento" e afondar en Lacan. En París VIII rematou un Diploma de Estudos Avanzados cun traballo sobre o capitalismo visto desde a psicanálise. Postos a pensar esta época, o modelo terapéutico é fractal. Este pode ser o tempo "no que un novo movemento político só poderá ser pensado se ten en conta a esixencia do individuo de poder sentirse individuo, de que se tolere ante todo a súa diferenza".

Lucía Castro. Licenciada en Santiago e Diploma de Estudos Avanzados en Madrid, Castro (A Coruña, 1980) é parte do grupo de investigación Filosofía Geopolítica de la Historia. Publicou, entroutros, Lógos y téchne. El lenguaje en la pro-ducción nun volume colectivo sobre o autor de Ser e tempo. "A revolución será aneconómica ou non será", pendura o cartaz. E explícao: "A mediados do século pasado, Heidegger preguntábase se se pode dar o que non se ten. Dúas décadas despois, Derrida contestoulle: de feito un só dá o que non ten; cando dá o que ten, non está a dar. Deixemos que outros xoguen á economía e non desesperemos porque non dean o que teñen. Pensemos no que non temos nós, e artellemos a maneira de dárnolo. Non temos nada que perder".

Javier Turnes. Profesor de filosofía e músico, Turnes (Portomouro, 1976) organiza tamén os Encontros de Filosofía da Costa da Morte. Publicou Spinoza (Baía, 2007) e a introdución, canda Ignacio Castro, da anónima Chamamento (Axóuxere), ademais de diversos artigos sobre filósofos arraizados en Nietzsche. Como o presente non pode ser pensado desde o presente, Turnes achega a pregunta pola orixe: "O presente debe ser pensado dende a pobreza de situarse afóra, na desconfianza das imaxes e da técnica, ante as que só cabe a serenidade. Trátase de pensar a nosa fraxilidade esencial, pensar que actuar non significa producir un efecto". Á "inconsistencia do ánimo" ante o que a realidade devolve, recorda que a filosofía debe axudar a vivir: "A alegría non debe sucumbir".

Rebeca Baceiredo. Autora d'O suxeito posmoderno. Entre a estética e o consumo, Premio Ramón Piñeiro, na súa tese sobre Deleuze desenvolve unha liña ontolóxica que posibilita "desfacer o suxeito para propor outro tipo de subxectividades". Algo do que fala de xeito menos académico en (repeat to fade), publicado en Estaleiro Editora. No correlato de Baceiredo (Ourense, 1979), o contraste dase entre os corpos destruídos e a obriga de reconstruír os suxeitos. Na actual "materialización progresiva da peor scifi fascista", coida que o único xeito de vivir "con autonomía a respecto da máquina" é unha muda dos individuos. Dos modos de ser e, polo tanto, "de pensarnos e reconstruírmonos como axentes sociais capaces de autoorganizarse". "Non vai quedar outra".

Delmiro Rocha. Tradutor con Cristina de Peretti dos dous volumes de Seminario: La bestia y el soberano, de Jacques Derrida, Rocha (Salceda de Caselas, 1980) é autor de Deconstrucións. Unha volta a J. Derrida (Estaleiro, 2011) e Dinastías en deconstrución, que pronto publicará o selo madrileño Dykinson. Rocha arrima a mirada cara ao 15-M. "Conseguiu algo realmente difícil: ter lugar". Aí recorda a ausencia de lugar dos colegas do Proxecto Derriba [rede sen centro, como a Universidade Invisíbel, centrada en aconchegar persoas e colectivos e na divulgación en Galicia do pensamento contemporáneo], todos licenciados en Santiago. "Todas fomos desterradas da Galiza en busca dun lugar para a filosofía. Na terríbel distancia que esixe o pensamento, Internet foi ese lugar para o noso desexo de filosofía galega". Se o lugar do pensamento sempre foi "virtual, virtuoso", razoa, "no presente roto e desprazado que nos toca pensar esa virtualidade é radicalmente real".