O sagrado na literatura

Se un profesor quere explicar que cousa é literatura ten que comezar polo comezo: a literatura é un cacho do que foi a relixión, do mesmo xeito que as pedras santas de Muxía son os restos do naufraxio da barca da Virxe. Mais, e logo a quen lle interesa hoxe en día a relixión? Non sendo aos que viven dela, é claro. (Se o Friedrich Hölderlin acertou, estamos hoxe abandonados dos deuses, estamos e somos hoxe ateos, "sen deuses").

E, aínda que non queira, a literatura nace desa árbore extinguida e está feita da propio pau. Por máis que hoxe se nos manifeste como o que é, un mester, un oficio de facer soñar e entreter, leva nas veas da madeira restos do sagrado. Os escritores de vez sempre o souberon. Rosalía fixo comparecer aos severos santos do Pórtico para recriminarlles a súa mudez porque comprendeu que a "luz e progreso en todas partes" non tiraban as dúbidas dos corazóns da xente e Otero Pedrayo, un militante do Romanticismo, dedicou toda a súa vida a redactar un método para vivir de modo trascendente desde a súa soidade e desde esta terra intensa e breve, que el quería maiúscula, Terra. O galeguismo é pura procura relixiosa, con razón os galeguistas non se chamaban entre si "compañeiros", como os socialistas e anarquistas, nin "camaradas", como os comunistas e falanxistas, senón "irmáns": o galeguismo até a guerra foi unha verdadeira relixión que non só ofrecía comunitarismo e país, unha xente e un lugar, senón que ademais ofrecía unha vida religada ao mundo, unha vida sagrada.

O galeguismo é procura relixiosa, e os galeguistas chamábanse "irmáns", non "compañeiros"

Hoxe, non. Precisamente foi Piñeiro o que deu o paso a unha ideoloxía moderna, atrás ficou xa aquel Otero que, aínda sabéndose el un lúcido Montaigne, reivindica apaixonadamente ao bardo Herder. Piñeiro dá paso a Heidegger, que entra na nosa lingua (aquel censor franquista, Aparicio, que censurou a edición daqueles textos pretendía conservar a nosa inocencia histórica: quería evitarnos as angustias de vivir no descrimento). Piñeiro filosofa sobre a "saudade"... Filosofa, xa non ten fe, non cre. Piñeiro xa é un desesperado (eis tamén o seu mérito). Pensa un en tantos intelectuais e escritores orfos de deuses, ao cabo clérigos extraviados, cando contempla o entusiasmo co que os rapaces se acollen ao Samaín (non nos enganemos, é o Halloween que chegou polos filmes norteamericanos). Neste noso mundo desacralizado e laico triunfan os esqueletos, as momias, os zombies. E os máis fermosos protagonistas son os vampiros, esa promesa de maxia, misterio da morte, eternidade. É ben razonábel, é o máis sensato, que esta mocidade romántica procure historias de vampiros.