A estraña campaña

A ausencia de debates televisados nas eleccións galegas ten un significado que vai máis aló dunha estratexia oportunista ou partidaria, que tamén o é. Á vista de moitos outros datos e comportamentos, penso que hai que interpretalo así: o escenario é futurista, mais o futuro está ausente.

É certo que estas están a ser unhas eleccións moi estrañas. Mais son estrañas precisamente porque son futuristas. Dun futurismo moi antigo, como o era xa o do Manifesto futurista (1909), que agora fai cen anos. Convencinme onte, xoves, cando atopei a un candidato na futurista Terminal 4 do aeroporto madrileño de Barajas. E non falo dun candidato ornamental, senón dos escolleitos para saír electo seguro. Eu notei que o home se facía o fuxidío, mais como eu son xornalista e el candidato pois pensei que o educado era facerlle unha pregunta, unha polo menos. E fíxena: "Que tal vai a campaña?".

Ten sentido hoxe unha campaña electoral sen debate? Quen o impide, búrlase de todos

E o candidato respondeu, mesmo que lle saíra da alma: "Que campaña?".

Logo o candidato sentou tan pancho na súa praza de business man e fíxome un agarimoso aceno de despedida, que interpretei do seguinte xeito: "Ti non te preocupes, ho! Fai coma min. Non te metas en campaña".

O noso home non é, dende logo, dos que andan a buscar votos debaixo das pedras. É desta caste que pensa que son os votos os que van á procura deles. Que levan catro anos á espreita para saír correndo a votar por el, como van as pobres limaduras ao imán. E entón decateime de que tiña alí, naquel avión, a metáfora perfecta destas eleccións. Non hai campaña: hai estatística. Serán as porcentaxes as que fagan electores e non ao revés.

Este é un primeiro trazo futurista destes comicios. A entrega á estatística, o feitizo das porcentaxes, a velocidade líquida das cifras. O culto á dinámica do efémero. A escenografía da multitude incondicional. Todo o contrario, xustamente, do tan invocado como ignorado modelo Obama, que baseou a súa campaña na importancia das palabras, do contido dos discursos, dos proxectos, e do futuro das persoas. O futurismo é unha abstracción. O futuro é o presente a levedar, a imaxinar, a soñar. Aquilo que dixo o historiador George Duby: "A pegada dun soño non é menos real que a dun paso". Eu ben que ando atento, a ver que agroma a esquerda e dereita, a norte e a sur, e o que vexo é moita política de aviación, do que sobe e o que baixa. Mais case non hai trazo dos soños.

Futurismos houbo moitos, mais a sona histórica levaríaa o Manifesto futurista asinado por Filipo Tommaso Marinetti. O futurismo de Marinetti presentábase como rabiosamente revolucionario, mais era fondamente reaccionario. O que pasa é que nas épocas do ni fu ni fa sempre abraia a sublime burrada. Marinetti, que tivo moitos admiradores na intelectualidade española de dereitas, acabaría os seus días como un groso fantoche do fascismo, cantando os quilos de máis de Mussolini.

O futurismo de Marinetti, curioso paradoxo, non quería saber nada dos soños. O terceiro punto do Manifesto futurista dicía: "A literatura exaltou, até hoxe, a inmobilidade pensativa, a éxtase e o soño. Nós queremos exaltar o movemento agresivo, o insomnio febril, o paso de corrida, o salto mortal, a pancada, e o puñazo". Un eixe central era o desprezo á cultura humanista, do que forma parte o andazo do "novísimo". O novo contra o vello, con razón ou sen ela. O culto á violencia, á forza, ao militarismo, ao deporte como exhibición de dominio. O desprezo tamén á muller.

Renegar das xeracións pasadas, sabémolo ben na literatura, non é de seu unha calidade do pensamento. Mais a min un dos detalles futuristas que me chaman a atención nesta campaña é que ninguén reivindica a tarefa do goberno do bipartito. E non son poucas as cousas que se fixeron ben. Esa indefensión, esa condición espectral do bipartito, será moi futurista como desentendemento do pasado, mais crea unha desconfianza cara ao futuro real. Se non se defende o que se fixo, por que se presenta como solución o reeditalo?

Vexamos máis trazos futuristas. Por exemplo, a contraposición ominosa que se está a facer por algúns en Galicia entre deporte e cultura. É de noxo escoitar a políticos como o voceiro Rueda, da dereita futurista, referirse de xeito desprezativo á persoas que participaron na embaixada cultural á Feira do Libro de La Habana, mesmo aos abstemios. Por suposto, todo son loanzas para o gasto e a expedición deportiva a China. Que facían os políticos como o presidente da Deputación de Pontevedra e séquito nas Olimpíadas chinesas? Como dicía o vello mariñeiro: "A ver se es tan bo co remo como co vento!".

Mais aínda hai unha demasía futurista. Por unha banda, faise loanza unánime das novas tecnoloxías e os medios de comunicación. Por outra banda, fúrtase o principal recurso democrático que estas ferramentas aportan: o debate. Ten sentido hoxe en día unha campaña electoral sen debates entre os que pretenden gobernar? Quen imposibilita iso búrlase de todos, tamén dos seus. Así que haberá que ir a Vieiros para atopar verdadeiro espírito de campaña no blogue erotómano de Susana Moo: "Non quixera que un home con pito de rato fose o representante de Galiza". Ai, o futurismo!