Son dez anos, custa lembrar
Un non recoñece a Casares na estampa trivial e de aparente simpleza na que se emboscou
Carlos Casares faleceu o outro día, dez anos, e así e todo costa lembrar. Vellos apuntamentos, o 11-3-2002: “Foi o enterro de Carlos Casares: deixounos a todos desconcertados esa morte tan súbita. Inmediatamente foi devorado por ese mundo ao que se entregou […]. Debaixo había outro Casares dramático que nos pertence ao mundo dos escritores. Todo o que se dixo sobre el estes dous días son mentiras, cando acaba de estar vivo ferido e ferinte ata hai pouco. Deixoume descolocado, avolto”.
O contexto, a Galicia afogada da época de Fraga antes do Prestige: clientelismo, control dos medios de comunicación e de toda institución. Non sabemos como tería evolucionado Carlos desde entón, hai dez anos para el acabou todo. Con el acabaron máis cousas: unha guerra civil no pequeno mundo da cultura galega que algún día terá de ser relatada dunha forma ordenada e comprensíbel.
Unha guerra polo poder dentro do galeguismo. Dúas faccións a disputaren o poder, cada unha cun proxecto distinto para o futuro da cultura e do país. Nunha man, o proxecto cultural, ideolóxico e político de Ramón Piñeiro e, na outra, unha nova xerazón que lle disputou ese futuro. Xosé Luis Méndez Ferrín deulle palabra literaria a esa revolta en Retorno a Tagen Ata. O asasinato edípico do oponente nese relato retrataba un conflicto onde as dúas partes xogaban realmente a existencia. Téñolle sentido a un dos seus protagonistas “posición que abandonas ocúpaa o inimigo”. Enfrontáronse un exército convencional e un exército irregular, cada un coas súas armas correspondentes, un desde as institucións e outro someténdoas a asexo asedio e finalmente asalto.
Un non recoñece a Casares nesa estampa trivial e de aparente simpleza na que se emboscou, era unha persoa complexa e grave. Formou conscientemente no bando de Piñeiro e viviuno como un destino, en certo sentido foi un soldado. O que defendía un bando e outro, desde a distancia, vemos razóns en ambas as partes e comprendemos que estaban condenadas a enfrontarse. Morto Piñeiro, tras un momento de desconcerto, Carlos asumiu proseguir o camiño que escollera, aínda que xa albiscara que a carreira chegara á súa fin e que xa estaba derrotado. Conseguira unha posición aparentemente moi poderosa, a encarnación institucional da cultura galega, mais a realidade era moi outra. El propio era unha especie de ponte que se estendía progresivamente entre dous puntos: a súa posición dependía precisamente de poderes que desconfiaban ou deostaban a cultura e a lingua galegas e ficaba lonxe do mundo ao que el pertencía por orixe, os militantes da cultura galega. Porque iso é o que era Carlos e os seus pasos, acertados ou non, hainos que interpretar como actuacións ao servizo desa causa. A que caeu aquel último soldado dun exército extinguido, a posición foi ocupada.
Hai 40 anos lin un libro seu e sentín que merecía ser lido. Correspóndenos aos que o sobrevivimos lembrar a aquel escritor. Un escritor con voto de fidelidade á lingua do país, sendo consciente dos límites desa literatura e desa lingua; un intelectual informado e intelixente que desexaba un país sensato e libre da carga de irracionalidade que afogaba ao galeguismo; un Carlos que desexaba fervorosamente ser o que non era: unha persoa serena e feliz. Unha figura da nosa literatura e da historia do galeguismo a quen, malia os desacordos, lembramos con calidez. En faltando, constatamos que aquel home era un amigo que nos morrera.
Tu suscripción se está usando en otro dispositivo
¿Quieres añadir otro usuario a tu suscripción?
Si continúas leyendo en este dispositivo, no se podrá leer en el otro.
FlechaTu suscripción se está usando en otro dispositivo y solo puedes acceder a EL PAÍS desde un dispositivo a la vez.
Si quieres compartir tu cuenta, cambia tu suscripción a la modalidad Premium, así podrás añadir otro usuario. Cada uno accederá con su propia cuenta de email, lo que os permitirá personalizar vuestra experiencia en EL PAÍS.
En el caso de no saber quién está usando tu cuenta, te recomendamos cambiar tu contraseña aquí.
Si decides continuar compartiendo tu cuenta, este mensaje se mostrará en tu dispositivo y en el de la otra persona que está usando tu cuenta de forma indefinida, afectando a tu experiencia de lectura. Puedes consultar aquí los términos y condiciones de la suscripción digital.