_
_
_
_
Reportaje:Luces

Vodas de prata da música celta

Luar na Lubre fai 25 anos sobre os escenarios con 12 discos

Sen lle dar máis voltas, en Galicia soamente cumpriron 25 anos de actividade continua nos escenarios -fóra solistas ou orquestras- Milladoiro e Siniestro Total. Nese olimpo das vodas de prata co público entra este ano Luar na Lubre, o grupo de música celta nacido na Coruña da man de Bieito Romero. A primeira condición para manterse ese tempo é a acollida do público. A segunda, que as friccións inherentes a calquera colectivo de seres humanos en forzada convivencia (oito músicos, neste caso), e con creatividade polo medio, non provoquen unha implosión que o destrúa, ou unha explosión que catapulte os seus membros a outros proxectos.

En canto á primeira das variables, a do público, a traxectoria de Luar na Lubre está marcada por 12 discos, dous deles -Plenilunio (1997) e Cabo do mundo (1999)- de ouro, cando o ouro eran 50.000 discos e non 30.000. En total, 300.000 copias vendidas. Manteñen unha media de 20 actuacións por ano, que os levaron a 23 países. "Eu penso que a razón de manterse é a da coherencia musical, facer o que pensas que hai que facer e evolucionar sen perder as orixes. Logo hai factores externos, como ter a grande sorte da relación con Mike Olfield, en 1992, que nos axudou a situarnos fóra do telón de grelos. Para vivir da música é necesaria unha proxección exterior", di Bieito Romero, o gaiteiro e líder de Luar na Lubre. Sobre todo porque agora "nunca tanto, tan variado e tan bo houbo na música galega coma hai hoxe, pero non está acompañada do aspecto empresarial", asegura.

Venderon un total de 300.000 copias e dúas das súas obras foron de ouro

O segundo piar para a supervivencia, o da cohesión interna, quizais se asente no claro liderado que exerce Romero. O aludido non o nega, pero tampouco o confirma: "O liderado pode influír. É unha forma de traballar que a xente entende e comparte. Sentímonos cómodos". De feito, no seu cuarto de século de vida foron un grupo bastante estable malia os cambios de cantante (Ana Espinosa, Rosa Cedrón e agora Sara Vidal), ese posto que soporta en boa medida a imaxe dun grupo, en equilibrio inestable coa dirección musical.

Bieito Romero é da Agra do Orzán, o barrio coruñés onde tradicionalmente se asentaron os de Bergantiños, a pesar da súa orixe está en Niñodaguia. Comezou a tocar a gaita tarde, aos 16 anos, aprendendo pola súa conta cunha fabricada en serie en Valencia. "Era un bicho raro. Mesmo cando iamos á aldea e parabamos nunha gasolineira, o meu irmán maior rifábame porque eu mercaba casetes de corais e de gaiteiros". Pese a que non se deu profesionalizado ata 1999, Romero sempre viviu da música, como gaiteiro do Ballet Rey de Viana ou dando clases.

Xan Cerqueiro, que se achegou a Luar na Lubre con 16 anos, tamén era un bicho raro. "A pesar da miña formación coa frauta traveseira, sempre me atraeu o folk", di. Patxi Bermúdez, outro dos orixinarios, foi, porén, recrutado. "Eu antes era vasco. Non tocaba nin a zambomba. Empecei a tocar o tambor para acompañar a Bieito", ri Bermúdez. Agora domina o bodhran e o djimbek. Luar na Lubre ensaia dúas horas, tres días á semana.

Xulio Varela (bouzouki, voz e percusións, aínda que no ensaio toca a guitarra) é tamén dos pioneiros. "Aguantamos por militancia, por crer na música que estás facendo, aínda que non exista nas radios e nas teles", aproveita para queixarse. Os demais non é que sexan recén chegados. Pedro Valero é un clásico do heavy coruñés que leva nove anos no grupo. "Era amigo de Xan e ficháronme. A vantaxe do folk é que podes vivir diso", xustifica. Tamén Xavier Ferreiro, o especialista en percusións latinas e efectos, tiña unha traxectoria vencellada aos ritmos latinos e ao jazz.

A quen o folk lle veu máis a trasmán é a Eduardo Coma, que comezou a estudar violín aos seis anos na súa Cuba natal. "Aínda que o que me tiraban eran os bongós". Tivo o seu primeiro contacto coa música galega cando a muller lle cantaba Fuxan os Ventos nas viaxes en coche. "No primeiro concerto, en Extremadura, chorei porque compartín os sentimentos dos emigrantes, como tamén son eu". Emigrante, pero menos, é a lisboeta Sara Vidal. A primeira vez que soubo de Luar na Lubre foi facendo o camiño de Santiago, cando lle escoitou a unha rapaza na frauta unha melodía que a namorou, O son do ar, o primeiro hit do grupo. O traballo fin da carreira de Xestión Cultural era organizar un festival intercéltico en Lisboa, para o que convocou a Luar na Lubre. "Logo vin estudar a Ferrol e comecei a contactar con eles, ata que me escolleron no casting para substituír a Rosa Cedrón".

As vodas de prata collen a Luar na Lubre nun xiro que comezou con Solsticio, o seu último disco, centrado na lírica medieval galaico-portuguesa e con máis presenza de guitarras eléctricas e programacións. Pero o futuro non depende soamente da evolución musical. "Houbo un punto álxido a finais dos noventa. Na Generalitat preguntábanlle a Pérez Varela como a música galega acadara esa repercusión internacional", di Bieito Romero. "E virán outros bos momentos, a pesar de que as vendas non son as de antes de Internet. Tes que abrir portas en todas partes, pero non pechar a da túa casa, porque é a onde tes que volver".

Folk, celta ou que?

"Os animais de dous en dous, u-ah!, u-ah! Van subindo á Arca de dous en dous..." Os animais, que abría o disco Camiños da fin da terra, é un dos temas máis populares de Luar na Lubre, practicamente unha cantiga popular en Galicia. A música é a da vella canción antibelicista irlandesa Johnny I hardly knew ye, a letra do escritor Xabier Cordal, e non deixa de ser unha versión do tema dun spot que anunciaba un coche. Iso é folk (a asunción como popular dun tema gravado), celta (pola orixe irlandesa)?

"O de música celta é unha etiqueta coa que estamos cómodos, é un modo de facer música, non unha moda. Grazas a ela, a música galega acadou a internacionalización, e non estás enganando a ninguén porque temos relacións claras coas outras músicas atlánticas. Por outra parte, o folk é tamén un xénero relativamente moderno, dos anos sesenta do século pasado", analiza o líder de Luar na Lubre. "O que está claro é que desde o momento en que estás aí, para uns o que fagas non é puro, e para outros é demasiado puro. O importante é que se fale do que fas".

Tu suscripción se está usando en otro dispositivo

¿Quieres añadir otro usuario a tu suscripción?

Si continúas leyendo en este dispositivo, no se podrá leer en el otro.

¿Por qué estás viendo esto?

Flecha

Tu suscripción se está usando en otro dispositivo y solo puedes acceder a EL PAÍS desde un dispositivo a la vez.

Si quieres compartir tu cuenta, cambia tu suscripción a la modalidad Premium, así podrás añadir otro usuario. Cada uno accederá con su propia cuenta de email, lo que os permitirá personalizar vuestra experiencia en EL PAÍS.

En el caso de no saber quién está usando tu cuenta, te recomendamos cambiar tu contraseña aquí.

Si decides continuar compartiendo tu cuenta, este mensaje se mostrará en tu dispositivo y en el de la otra persona que está usando tu cuenta de forma indefinida, afectando a tu experiencia de lectura. Puedes consultar aquí los términos y condiciones de la suscripción digital.

Archivado En

Recomendaciones EL PAÍS
Recomendaciones EL PAÍS
Recomendaciones EL PAÍS
_
_