Novas de Kafka en Galicia

Por que o esperanzador movemento de fusión Novacaixagalicia acabou sendo o caso Novakafkagalicia?

Que pasou? Dicía o clásico (Iglesias Corral): "Aquí pasou o que pasou". Pois non. Aquí pasou algo máis do que pasou.

A fusión das caixas en Galicia presentouse como unha oportunidade histórica. Ese facer da necesidade virtude. En tempo de crise, suma de bens e enerxías. A superación da paranoia bipolar, o estrabismo óptico, o proído dermagóxico e outras doenzas derivadas da confrontación norte-sur, da permanente doutrina do shock entre A Coruña e Vigo.

Malia todas as dificultades, esa semellaba a visión máis racional. A que mellor correspondía aos intereses de país. Nesa ollada podía haber moita inocencia. E cóntome entre os inocentes, e mesmo entre os parvos. Mais a inocencia ten un potencial creativo, mentres que o resaibo cínico adoita ser paralizante. Verbo disto hai unha reflexión nun libro que aquí se recomenda, as Conversaciones sobre música (editorial Acantilado, 2011), de Wilhelm Furtwängler, onde o mítico director de orquestra di: "Porque a inocencia, unha vez perdida, non pode recuperarse; os poderes realmente creativos só o son en estado de inocencia".

Non merece o caso de 'Novakafkagalicia' unha comisión de investigación no Parlamento?

Pasou o que pasou. E algo máis. A contaminación do ar por todo o fracasado, todo o podrecido

Se hai algo claro agora mesmo no caso Novakakfagalicia é que moita xente perdeu a inocencia que lle quedaba, esa inocencia equivalente a esperanza, mentres outros poucos se levaron os cartos. Están a levalos. É dicir. Produciuse non só un espolio económico, senón tamén dos minguados depósitos de inocencia-esperanza.

O escándalo das indemnizacións estoupou esta semana. Si, pasou o que pasou, pero desta vez pasou algo máis sobre o que cómpre investigar, debater e xulgar dalgún xeito, se non queremos asinar o derrube moral como sociedade democrática, e o desprestixio total dun autogoberno polo que houbo xente que deu a vida, xente que perdeu os dentes até as enxivas.

Detectar ese algo máis que pasou e que non sabemos é vital para reconstruír unha minima moralia e devolver unha confianza básica á vida pública.

Que pasou, que uso se deu dos depósitos dos centos de miles de galegos e galegas?

Que se fixo co froito laborioso de miles e miles de emigrantes, de mariñeiros, esfolando mundo adiante as mans e a vida?

Que futuro se preparou coas nóminas do sector público, coas pensións, cos aforros populares?

Agora sabemos que a resposta é nada. O proxecto era a cobiza. O peto persoal. O poder como propiedade. Un poder na sombra, a partillalo con outras poderosas sombras.

O que nos leva a outra pregunta malfadada, mais inevitábel: Quen manda de verdade en Galicia? Quen toma, á fin, as decisións cruciais? Quen di arre ou xo?

É unha pregunta que deben facerse os elixidos, todos os elixidos, como representantes do pobo. Por certo, non é o caso Novakafkagalicia merecente con urxencia dunha comisión de investigación no Parlamento de Galicia e de pescuda pola fiscalía Anticorrupción? Se o Parlamento autónomo non serve para isto, para que vai servir?

A sensación que existe na xente é a de ter perdido pasado e futuro a un tempo.

Certo que en todas partes hai cans descalzos. Mais o que pasou aquí coa fusión das caixas en poucos meses é tal estrago que faría sorrir por segunda vez a Apolo, el que só sorriu unha vez e foi cando falou da miseria humana. Todo isto ten que servir para abrir as fiestras no Castelo galego, para que saia o fedor histórico. A mestura tóxica que nos ten trabados.

A ampla autonomía, propia dunha nacionalidade histórica, debería ser xustamente un antídoto democrático fronte as cacicadas. Esa era a súa razón de ser. Unha maior confianza entre institucións e cidadáns. Unha sociedade máis aberta, con máis participación, e moita máis transparencia. Xa que se fala tanto de recortes, cómpre lembrar que a transparencia non costa cartos. O que arruína a un pobo é a ocultación.

K., o protagonista d'O castelo, ten de loitar para sobrevivir nunha atmosfera que se fai irrespirábel. Como é, que é o que pasa no aire para causar semellante afogo?

"O aire deste lugar non está libre de todo o frustrado e o xa madurado en demasía, que aí se mesturan de forma tan malsá". Quen así o describe é Walter Benjamin, o mellor pescudador sensorial da historia, no seu estudo sobre Franz Kafka.

Non perciben unha semellanza histórica no cheiro? A mestura de todo o frustrado e do que madurou de máis, do que podreceu. Frustración é podremia.

Poderiamos facer un relatorio de todo o frustrado e todo o podre. Mais o que ten o caso Novakafkagalicia é esa condición de ser a un tempo realidade frustrante e metáfora podre.

Pasou o que pasou e algo máis pasou. A mestura de frustración e podremia non chegaría tan lonxe sen o silencio.

Houbo silencios de todo tipo. Mais, en conxunto, un gran silencio. Con raras e algunhas veces valiosas e valentes excepcións. Dado o ambiente simbolicamente bélico entre Nórdicos e Suristas, houbo sen dúbida unha parte de silencio ben intencionada. Xa sabemos dos pirómanos profesionais e do éxito que teñen. Eses que encirran a xente, que levan décadas producindo odio entre A Coruña e Vigo, e logo aínda son loados e imitados.

-"É vostede da Coruña?", díxome un día un taxista vigués moi emprendedor, na época triunfal do vazquismo. "O que nos fai falta en Vigo é un alcalde como o que tedes vós. Un como Vázquez!"

-"É un artista! O ben que vos puxo os cornos!", respondín sen querer, aínda que o home entendeu a retranca.

O caso é que esoutro silencio pacificador, de laissez-faire, laissez-passer, foi contraproducente. Un silencio provinciano, que non facilitou unha saída operativa, imaxinativa, senón que se interpretou como permisiva indiferenza polo labor dos que tiñan a misión de fusionar e dar unha segunda vida, máis vizosa, á entidade financeira máis importante de Galicia. Aquí hai responsabilidades moi claras, mais tamén cómpre unha fonda autocrítica no noso mester de informar e opinar.

"O silencio é a maxia do demo", escribiu o existencialista Soren Kierkegaad. E engadía: "Canto máis profundo é o silencio, tanto máis terríbel e o demo". Así que pasou o que pasou. E algo máis do que pasou. A contaminación do ar por todo o fracasado, todo o podrecido.