O caciquismo e o carpín de John Lennon

O último cacique. Esa é a idea que se repite, mesmo na cúpula do Partido Popular (en calle Génova e rúa do Hórreo), para definir o episodio ourensán: unhas eleccións provinciais que, en todas partes, agás en Ourense, se ven como unha vergoñenta transmisión dinástica do poder: de Papá Baltar ao Baltar Pequeno, a quen aínda os correlixionarios contrarios tratan de Baltarín. Por pouco tempo. Axiña veremos como baixan os fumes pola vella Auria e os rebeldes, a comezar por Miranda (Toñito de Allariz) bicarán o carpín usado de John Lennon.

O último cacique? Talvez si. Talvez Papá Baltar sexa o derradeiro cacique con vontade de estilo para selo. Lembro unha intervención gloriosa do presidente da Deputación de Ourense ante o Parlamento de Galicia: "Díganme, por favor, ¿que teño que facer para non ser cacique?". Velaí un home todopoderoso que estaba a pregar axuda con vehemencia. A pedir que o orientasen para desposuírse de parte do insoportábel poder. Velaí o invencíbel mariscal que unha noite fixo tremer ao Gran Timonel, cando o León de Vilalba dixo "miau, miau!", a implorar medidas para que o liberasen da adicción, do vicio do poder.

"¿Díganme, por favor, que teño que facer para non ser un cacique?", dixo Baltar no Parlamento O que domina hoxe no PP é o neocaciquismo: urbano, frío, desalmado. O cacique 'neocon'

Alí estaba Baltar, o home con tantos bustos como Mao Zedong, o santo patrón dos bedeis, a demandar que o descacicasen un pouco.

-Que teño que facer para non ser tan cacique?

Iso si que é un drama. Hai homes que non mandan e cobizan a cadeira do poder. Están dispostos ao que sexa. Entregan corpo e alma para acadar esa ambición. Mudan de principios, de amizades. Perden os escrúpulos como preas. Para subir máis alto, esmagan e mesmo matan. Son quen de renegar do berce e da nai que os pariu. Mais ese é un prototipo vulgar, moi repetido, no escenario da humanidade. O excepcional é quen ten poder e quere que llo quiten. E non atopa o xeito. Non hai maneira. Ninguén se ofrece a descacicar o cacique. Iso si que é tráxico. Confeso que case choro o día en que Baltar rogou ao Parlamento que o descacicasen, que o liberasen do suplicio de ser cacique, e só atopou un inclemente silencio.

Estiven a piques de berrar dende a tribuna da prensa:

-E que non hai neste país quen teña o valor de apiadarse dun cacique?

En lugar de aplaudir, en lugar de pór en marcha un plan de extinción do caciquismo, en lugar de internar ao pobre Baltar nun centro de desintoxicación do poder, alí todo o mundo calou. Peor aínda. Víase unha reprobación case unánime. Unha cousa é condenar o caciquismo o outra non querer ser cacique. É obriga de todo cacique rexeitar o caciquismo e, ao tempo, ser un cacique competente.

Así que a Baltar deixárono só co seu poder. El que cantou un día o de "se non es do PP, fódete, fódete!", agora murmuraba para si como un alma en pena: "Se es cacique, fódete, fódete!".

Baltar era un cacique desamparado no seu caciquismo. Poder podía deixalo, pero non é tan doado deixar de ser cacique. A xente pensa que é unha cousa de quita e pon. Hai que traballar día e noite, sen tregua, ano tras ano. E se vas a Madrid, volver no día. Velaí tes o que lle pasou a Cacharro. Que non volveu no día, que demorou, e cando o fixo xa outro tiña as chaves da Deputación, xa outro se sentara na cadeira. A xente tamén pensa que o caciquismo consiste en que os electores traballen para o cacique. Pois non. Iso sería antes. Agora, en realidade, era Baltar quen traballaba para eles. Os electores, amigo, andan moi esixentes. Mesmo non andan, ou van de rancarrán, e a algúns hai que carrexalos que nin toan nin zoan. Critícase o cacique porque os vai buscar á casa. Aínda lle afean esa delicadeza que ten, o ir de chofer, o levar o votante en Mercedes Benz. É moi fermoso desexar "mil primaveras máis para Galicia", pero outra cousa é conseguir "mil conserxes máis para a provincia". É moi bonito marcharse polo mundo como o rei Lear! Antes á xente hai que deixala colocada. E foi entón cando se decatou do santo do seu ollo. Alí estaba quen podía asumir ese sacrificio: o axudar ao presidente Baltar a deixar de ser cacique.

E é aí cando entra en acción Baltar junior.

Certo que a maioría dos compromisarios que van botar a sucesión ou son empregados da Deputación Provincial ou dependen dela. Sabido é dabondo que é a principal industria. Certo é que os compromisarios que aínda non traballan para a Deputación pasarán a facelo no inmediato futuro. Certo é que Baltar senior tutela o proceso que lle vai dar o poder a Baltar junior. Mais en Ourense está a pasar algo do que non se decatan os comentaristas. Un auténtico cambio de cultura política: da tradición ao pop, do trombón aos Beatles, da saia de Carolina a Lucy in the sky with diamonds. En definitiva, unha metamorfose que fai que o Partido Popular de Ourense, a día de hoxe, e con estas primarias, se pareza moito máis ao Partido Republicano de Pensilvania que ao Partido Popular de Madrid, dominado por un castizo neocaciquismo.

Non sabemos moi ben que ideoloxía ten Manuel Baltar. Mais si sabemos que un coleccionista fetichista de obxectos que pertenceron a The Beatles e que a peza máis prezada é un carpín usado de John Lennon. Cóntase nunha magnífica reportaxe que asinou Xabier R. Blanco no Xornal de Galicia o domingo pasado, e onde aparece unha das imaxes da histórica contemporánea de Galicia: o fillo do "último cacique" enarborando o carpín usado do rebelde guedellas de Liverpool. Chegará o día en que haxa procesións para ver o carpín do autor de Imagine.

O "último cacique"? Coido que non. Os xeitos caciquís están moi enxertados no actual sistema democrático. E hai caciquismos e caciquismos. Baltar encarna o caciquismo rural, quente, paternalista. Mais o que hoxe domina no PP de Galicia (e de Madrid) é o neocaciquismo: urbano, frío e desalmado. O cacique neocon.

A min, se me puxeran unha pistola no peito, ficaba co carpín usado de John Lennon.