Recuperando a 'xeración perdida' do rock

Na música en Galicia, entre os grupos da movida dos oitenta e o bravú ou o indie de finais dos noventa, houbo algo máis ca un burato negro. Houbo planetas enteiros como Eskizos, aínda que os medios xa perderan interese e o público empezaba a reducir o seu consumo ás propostas da industria. Eskizos foi un grupo de rapaces de 14 anos que xurdiron na Coruña en 1988 e percorreron como cometas os ceos do pop-rock (ou máis ben do garage e a psicodelia) con concertos multitudinarios nos poucos escenarios que quedaban e vendendo ata 500 copias dun EP nunha soa actuación, ata disolverse en 1992, cando tiñan pendente a gravación do seu primeiro LP e a súa primeira xira por España. A vindeira semana, case vinte anos despois da súa desaparición, sairá Eskizos 1989-1993 (no selo Mushroom Pillow), recompilación dos seus dous EPs editados, temas inéditos e gravacións de directos que se presenta mañá na FNAC da Coruña.

A psicodelia e o rock de Detroit, antes do indie, viñeron con eles

"Non había instrumentos nin locais, pero nós iamos a morte"

Eskizos comezaron sendo tres rapaces que se coñecían do instituto, de xogar ao fútbol e de ter uns gustos musicais semellantes. "Eramos uns nenos, pero escoitabamos aos grupos da cidade, Radio Océano ou Viuda Gómez e tiñamos ganas de facer algo", di Pedro Granell, voz, guitarra e principal compositor da banda. "Gustábannos Jimi Hendrix, e os Rolling, e os nosos compañeiros tiñan outras preferencias. Pedro Granell e Antonio Astray tocaban a guitarra e eu nada, pero xuntámonos na finca dos pais de Pedro, eu improvisei unha batería e comezamos a ensaiar", recorda Luis Garrido.

Aqueles ensaios frutificaron nun concerto inicial na hoxe considerada mítica sala coruñesa Punto3, e o non menos mítico Jesús Ordovás comezou a pinchar entre eloxios o seu tema La última lambretta. E aí empezou todo.

"Daquela non había circuítos de actuación, nin mánagers. Chegamos despois de que os sobreviventes da movida estaban ya nas majors, nas grandes discográficas, e tivemos que refacer o underground de novo", analiza Granell (parente, por certo, do pintor surrealista Eugenio Granell). Ao trío inicial sumáronse ao baixo Dani Punta, ex de Viuda e de Radio Océano, e José Carral, tamén cunha longa traxectoria noutros grupos. "Carral tiña, ademais de moito gusto musical, unha actitude máis rockeira, que a nós nos faltaba, iso de que as cousas hai que pelexalas", recorda Garrido. Así, partindo de influencias de The Stooges e de MC5 e outras menos coñecidas como The Scientists, foron -cos lugueses Los Contentos- a primeira referencia en Galicia de xéneros como o glam ou a psicodelia. De feito o seu disco con catro temas Los Eskizos (Subterfuge, 1991) foi dos primeiros que sacou o selo madrileño pouco despois de deixar de ser un fanzine e moito antes de lanzar as carreiras de Australian Blonde, Manta Ray, Dover, Mastretta ou Fangoria. Eskizos editaron EP practicamente póstumo, Turn off the light (De Plástico Guay, 1993) e desapareceron en setembro de 1992, cun concerto no Playa Club da Coruña.

"Cumprimos os 18 anos, e tiñamos que ir estudar fóra. Eu, filosofía a Santiago; Luis, piloto a Salamanca. Non tiña sentido profesionalizarnos", considera Granell. "Penso que aínda que eu fose a Santiago, teriámonos desfeito igual. Xa estabamos un pouco saturados, aínda que Pepe Carral quería seguir". De feito, quitado Dani, que deixou de tocar, e Carral (faleceu pouco despois) os do trío eskizo inicial seguiron na música. Pedro Granell, á fronte de Kozmic Muffin, outro grupo seminal do rock progresivo, e logo con Sils Maria (unha homenaxe ao seu admirado Nieztsche) e agora prepara outro proxecto. Luis Garrido sigue combinando o seu traballo de piloto con colaboracións con Antonio Astray (Las Peluqueras, Bummer) que tamén fundou High Time e a súa banda actual, Los Espirituosos.

O responsable de Eskizos 1989-1993 e de Mushroom Pillow é outro coruñés daquela xeración e tamén emigrado, Marcos Collantes. "Penso que foi un dos grupos máis importantes de Galicia e hai que reivindicar a súa música. Tiñan un montón de potencial, e se quedaron en algo local foi debido ao momento en que viviron. Hoxe quizais sería outra cousa", di. A recompilación de toda a súa obra non será, de todas formas, motivo para tentar recuperar aquel potencial. "Volver sería complicado e perverter a historia. Pode ter graza facer algo nostálxico cos amigos, unha festa", apunta Astray. "Como moito, algo parecido a un concerto, porque estamos facendo un documental", asegura Granell.

En calquera revival, aínda que sexa discográfico, é inevitable a comparación antes-agora. "Hoxe o mercado é unha merda, pero os grupos soterráneos son moi interesantes, hai unha chea de festivais, pódeste autoproducir e autodifundir... Se tivesemos daquela esas condicións, outro galo cantaría", considera Garrido.

"Non eramos uns virtuosos, pero criámolo. Non había instrumentos, nin locais de ensaio, pero iamos a morte. Traballo como técnico de son nunha sala de concertos e hoxe os rapaces tocan mellor, algúns teñen frescura, pero poucos", analiza Astray. "Agora é totalmente deprimente como se venden as cousas e como se fan. Na Coruña hai xente facendo música, pero nada demasiado salientable, ningunha xeración. En Vigo si hai, pero en xeral non vexo á xente movéndose", di Granell, acedamente nietszcheano coma sempre.