Somos vellos, somos novos

A xente galega en xeral, e os escritores moi en concreto, vivimos nun país social, cultural e político complexo e iso obríganos a reflexionar sobre a realidade. Vémonos abocados a facer un traballo intelectual que noutras sociedades homoxéneas e menos conflictivas non hai que facer. É sabido. Non nos é dada a inxenuidade.

Por forza, unha desas olladas reflexivas sobre o campo no que aramos ten de ser sobre o propio corpo da escrita na nosa lingua, sobre o noso pasado, sobre a nosa tradición. É tan débil que podemos dicir que non temos tradición, que a nosa é unha literatura adánica. Este carácter de literatura con poucos antecedentes é debido a un avatar político: a vontade de destruír o Reino de Galiza e a súa lingua por parte dunha coroa que toma a Castela como soporte. E por iso o cultivo consciente da lingua, a escrita, é un acto político, cívico; aínda hoxe. É certo, escribir en galego é un acto cívico.

Temos unha tradición medieval importantísima que é parte da literatura medieval europea e non lle damos importacia bastante. Literatura que nos dá glamour e un certo orgullo, mais pode haber relación entre un lector de hoxe cunha cantiga de amigo? Pouca, principalmente o interese filolóxico. Interésanos porque está escrita na nosa lingua, aínda que sexa nunha fase inicial da súa historia, porén pouco nos di desde o punto de vista da identificación personal. O que conta a literatura medieval, sexa en prosa ou en metro, son relatos arquetípicos, non experiencias persoais. Sérvenos unha metáfora, unha figura literaria dun poema medieval, mais as nosas experiencias amorosas ou de calquera outra índole persoal non teñen nada a ver coa hipermitificación do amor cortés. O certo é que até o século XIX, en Follas Novas, apenas achamos na nosa literatura a conciencia individual que xa se encontra no Jorge Manrique ou en Villon. A nosa literatura detívose nunha época arcaica e faltoulle algo esencial, ese paso do arquetipo á experiencia persoal, o paso do Medievo ao Renacemento e logo ao prelo. A complexidade humana que expresa o Barroco, a conciencia de ser individuo, que está nas letras italianas, castellanas, inglesas, alemás... non a hai na literatura que se escribe entón entre nosoutros. E o Barroco foi o verdadeiro madurecemento das linguas, pois a literatura ten a capacidade de transformar e facer crecer unha lingua. Esa experiencia expresouse na nosa lingua, mais foi alén da fronteira trazada no río Miño, en Portugal. E aínda así, tamén por un avatar político, ao estar o reino submetido á coroa do Austria Felipe II, é unha literatura partida entre o portugués e o castelán.

Somos unha literatura acabada de nacer. A nosa lingua non é antiga como adoitamos dicir, é nova como nova e sen tradición é a nosa literatura. Somos modernos á forza.

http://susodetoro.blogaliza.org