A propósito de Piñeiro

A exposición de motivos da Proposición de Lei de Normalización Lingüística que representando a Esquerda Galega (EG) apresentei en 1981 no Parlamento de Galiza comezaba así: 'O idioma galego, nacido en ambas ribeiras do río Miño, é a máis grande creación cultural do povo galego e símbolo permanente da súa identidade histórica (..). Forma parte dunha familia lingüística universal que serve de medio de comunicación aos cento cincuenta millóns de habitantes da área galego-luso-brasileira". Foi esta a primeira proposición de lei que se apresentaba no Parlamento e a primeira en galego, con todo o significado histórico que isto comporta.

Necesitada da toma de consideración por parte da Cámara por tratarse dunha iniciativa lexislativa xurdida no Parlamento e non do Goberno, no debate correspondente os grupos decidiron por unanimidade o estabelecemento dunha ponencia de traballo que elaborase o texto definitivo a analizar en comisión e finalmente no plenario, como se fixo, xa en 1983, sendo aprobada por unanimidade. No Diario de sesións e nos arquivos do Parlamento pódese comprobar a autoría da proposición de lei, o debate da toma en consideración, coa intervención dos representantes de todos os grupos, entre eles Ramón Piñeiro en nome do PSOE e eu mesmo en representación de EG, e os membros da ponencia de traballo que, se a memoria me é fiel, foron Xosé Luís Barreiro Rivas, Carlos Casares Mouriño, Xosé María Pardo Montero e con eles eu.

Non ten sentido atribuír a Piñeiro a autoría da Lei de Normalización Mesmo din que tamén el resolveu o Estatuto e a cuestión da capitalidade

Aprobada a lei, o texto final incluía o deber de coñecer o galego, tal e como Constituición de 1978 determinara para o castelán. Porén, recorrida a lei polo Goberno do Estado español, daquela ostentado polo PSOE, o Tribunal Constitucional anulou esa cláusula sobre a lingua propia e oficial de Galiza. O responsábel do recurso fora Domingo García Sabell, delegado do Goberno estatal e Presidente da Real Academia da Lingua Galega. Non ten, pois, sentido, atribuír a Ramón Piñeiro a autoría dunha Lei de Normalización Lingüística que percorreu tal camiño.

Houbo outras leis de desenvolvemento do Estatuto, como a Lei de Símbolos de Galiza ou a Lei do Valedor do Pobo, que aprobadas na primeira lexislatura tamén foron apresentadas por EG, de par de múltiples iniciativas que manifestaban un proxecto nacional, tratando da estrutura territorial, o desenvolvemento dos sectores produtivos, a política social, as autovías e o tren de alta velocidade, o respecto á natureza, a sanidade, a educación, os medios audiovisuais en galego, -que se porían en marcha por iniciativa de Xosé Luís Barreiro Rivas, como vicepresidente da Xunta presidida por Xerardo Fernández Albor- a relación coa Comunidade Europea ou dos direitos humanos e os problemas da humanidade. Formaron parte dun traballo que, continuado nas seguintes lexislaturas polos demais deputados do PSG-Esquerda Galega (Fernando Martínez Randulfe, Antón Martínez Aneiros, Xoán López Facal e Domingos Merino Mexuto), correspondía a un pensamento que se estruturara desde os anos 60, con expresións orixinais no mundo sindical, cultural e político, procurando a criazón dun espazo democrático nacional galego cara á plenitude do autogoberno.

Alleo a teorías que supuñan o abandono da idea de Galiza como nación, deitaba as súas raíces na esquerda europea daquel tempo e acollía a tradición do movemento nacional galego, evidenciado especialmente na II República. Foi esta dupla condición a que levou a EG a defender un Estatuto de Nacionalidade, comprometéndose na elaboración do primeiro proxecto estatutario e participando activamente nas manifestacións de 1977 e 1979, mesmo a costa de diverxer de compañeiros que tiñan unha percepción diferente e contraditoria sobre o que facer nun momento tan determinante.

Escribo isto acerca de Ramón Piñeiro sen desconsiderar a súa personalidade humana, política e cultural. Tiven con el unha relación cordial, por el mesmo recoñecida, sen encontrarme entre os seus seguidores e sen formar parte dos que se lle reviraron despois de seren os seus discípulos. Relato o que pasou porque non podo concordar coa visión que se pretende construir sobre a sua figura política, na que chegan a incluírse non só as leis citadas senón tamén a aprobación do texto estatutario e a resolución da espiñenta cuestión da capitalidade. Unha visión interesada que, ademais de furtar o traballo de todo o Parlamento, leva canda si particularmente o ocultamento dunha liña política como a de EG que, emprendendo unha aventura inacabada, se bateu por encher de contido o espazo político aberto pola democracia e as instituicións do Estatuto, tendo como horizonte a Galiza como unha nación por si mesma, unha nación aberta ao mundo.

"A presente Lei pretende definir e instaurar os instrumentos adecuados para a plena normalización do noso idioma propio, e remítese á Xunta de Galiza para a súa aplicación e desenvolvemento, en harmonía co mandato do Estatuto de Autonomía". Así remataba a exposición de motivos da Proposición de Lei de Normalización Lingüística apresentada por EG en 1981. Nesas estamos, 28 anos depois.