A oratoria de Castelao

Alí, en Lira, na "terra da luz" - o brillante apelativo co que resolveu Cunqueiro a polémica de se a Costa da Morte comezaba nos mares de Lira e Carnota ou en Fisterra, onda o cemiterio novo- hai un peculiar conxunto escultórico e mural que honra a memoria de Castelao. O actor Miguel de Lira cóntame con paixón que todos lembran o discurso na vila que dera Castelao en 1936. Faloulles aos lirachos esgrimindo unha espiga como leit motiv da reforma agraria que o Partido Galeguista promovía no seu programa. "Habedes ter dúas colleitas de espigas ben grandes coma esta", imaxino que dir...

Alí, en Lira, na "terra da luz" - o brillante apelativo co que resolveu Cunqueiro a polémica de se a Costa da Morte comezaba nos mares de Lira e Carnota ou en Fisterra, onda o cemiterio novo- hai un peculiar conxunto escultórico e mural que honra a memoria de Castelao. O actor Miguel de Lira cóntame con paixón que todos lembran o discurso na vila que dera Castelao en 1936. Faloulles aos lirachos esgrimindo unha espiga como leit motiv da reforma agraria que o Partido Galeguista promovía no seu programa. "Habedes ter dúas colleitas de espigas ben grandes coma esta", imaxino que diría vehementemente Daniel Castelao, e poucas recorrencias máis pop e claras podo pensar para un discurso político de mobilización do voto.

Pero non quedou aí a eficacia oratoria do de Rianxo. Ao longo do seu discurso, foi insertando o conto da machada: un fillo que un día e outro lle promete a un pai que vai cortar leña para conxurar o frío e volve sucesivamente co mango da machada escachado.

Logo continuaba o discurso e cando Castelao detectaba certo aborrecimento na súa audiencia, volvía outra vez con que outro día o fillo lle dixera o mesmo ao pai e volta máis unha vez co mango da machada crebado, e un día e outro e o discurso avanzaba ata que Castelao chegaba a conclusión desexada e o pai dicía algo así como: "Fillo, o que tes que facer non é volver facer o mango, senón cambiar de madeira". A partir de aí, do cambio de madeira, Castelao construía metaforicamente o cambio estrutural que lle cumpría a Galicia.

Non sei se o relato é produto da imaxinación do Miguel, seguindo un mito do lugar. Pero sexa verdade ou mito, o caso serve para acreditar a grande capacidade oratoria e de pedagoxia política de Castelao.

Cóntase algo semellante de Otero Pedrayo: fascinaba aos labregos con discursos que incluían citas en alemán. E agora, que hai pouco máis dun mes vimos de padecer unha campaña electoral, fanme botar de menos a cultura e a intelixencia política dos vellos galeguistas que gañaron a República.